ولوودینیا (انگلیسی: Vulvodynia)، درد یا ناراحتی مزمن در اطراف دهانه واژن است که هیچ دلیل قابل شناسایی برای آن وجود ندارد و حداقل سه ماه طول می‌کشد. درد، سوزش یا تحریک ِناشی از ولوودینیا می‌تواند شما را چنان ناراحت کند که نشستن طولانی مدت یا داشتن رابطه جنسی برای‌تان غیر قابل تصور شود و این وضعیت می‌تواند از ماه‌ها تا سال‌ها ادامه پیدا کند.
اگر مبتلا به ولوودینیا هستید، اجازه ندهید عدم وجود علائم قابل مشاهده یا خجالت از این بیماری، شما را از دریافت مشاوره باز دارد. گزینه‌های درمانی برای کاهش ناراحتی شما در دسترس هستند و پزشک شما می‌تواند علت درد واژن شما را مشخص کند؛ بنابراین معاینه ضروری است.
علائم ولوودینیا
علامت اصلی ولوودینیا درد در ناحیه تناسلی است که می‌تواند به شکل‌های زیر ظاهر شود:
سوزش، تیر کشیدن، زخم یا قرمز شدن، مقاربت دردناک (دیسپارونی)، درد مداوم و خارش
درد شما ممکن است ثابت یا گاه به گاه باشد، یا زمانی رخ بدهد که ناحیه بیمار با لمس احساس و تحریک شود. شما ممکن است درد را در کل ناحیه واژن خود احساس کنید (عمومی)، یا ممکن است درد فقط در ناحیه خاصی مثل دهانه واژن (دهلیز) وجود داشته باشد. در این وضعیت بافت واژن ممکن است کمی ملتهب یا متورم به نظر برسد،اما بیشتر اوقات، واژن شما طبیعی به نظر می‌رسد.
یک وضعیت مشابه بنام وستیبولودینیا، تنها زمانی باعث درد می‌شود که به ناحیه اطراف ورودی واژن فشار وارد شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگرچه زنان اغلب به پزشکان خود درباره این بیماری چیزی نمی‌گویند، این وضعیت نسبتاً شایع است.
چنانچه در ناحیه تناسلی خود درد دارید، آن را با پزشک خود در میان بگذارید چون خیلی مهم است که پزشک عوامل ایجاد درد واژن را که به راحتی قابل درمان هستند شناسایی و درمان کند؛ به عنوان مثال: عفونت‌های قارچی یا باکتریایی، تبخال، بیماری‌های پوستی ِپیش سرطانی، سندرم یائسگی و مشکلات پزشکی مثل دیابت.
همچنین مهم است که بدون مراجعه به پزشک از درمان‌های بدون نسخه برای عفونت‌های قارچی استفاده نکنید. وقتی پزشک علائم شما را ارزیابی کرد، می‌تواند درمان‌ها یا راه‌هایی را برای کمک به مدیریت ِدردتان توصیه کند.
علل ولوودینیا
پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث ولوودینیا می‌شود، اما عوامل احتمالی کمک کننده به ایجاد این بیماری عبارتند از:
- آسیب یا تحریک اعصاب اطراف ناحیه واژن
- عفونت‌های واژن در گذشته
- آلرژی یا پوست حساس
- تغییرات هورمونی
- اسپاسم یا ضعف عضلات ِکف لگن (که از رحم، مثانه و روده حمایت می‌کنند)
عوارض ولوودینیا
از آنجایی که ولوودینیا می‌تواند دردناک و خسته کننده باشد و شما را از تمایل جنسی باز دارد، ممکن است در نهایت به مشکلات عاطفی هم منجر شود. به عنوان مثال، ترس از رابطه جنسی می‌تواند باعث اسپاسم در عضلات اطراف واژن شما شود (واژینیسموس). سایر عوارض عبارتند از:
اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب، اختلال عملکرد جنسی، شکل تغییر یافته بدن، مشکلات در روابط و کاهش کیفیت زندگی
تشخیص ولوودینیا
قبل از تشخیص بیماری، پزشک از شما سوالاتی در مورد سابقه جنسی، پزشکی و جراحی شما می‌پرسد و محل، ماهیت و میزان علائم شما را شناسایی می‌کند.
پزشک شما همچنین ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
- معاینه لگن
پزشک به صورت بصری اندام تناسلی خارجی و واژن را از نظر علائم عفونی یا سایر علل بیماری معاینه می‌کند. حتی اگر شواهد بصری عفونی وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است نمونه‌ای از سلول‌های واژن را برای آزمایش عفونت‌هایی مثل عفونت قارچی یا واژینوز باکتریایی، بگیرد.
- تست سواب پنبه‌ای
پزشک شما از یک سواب پنبه‌ای مرطوب استفاده می‌کند تا به آرامی مناطق خاص و موضعی درد در ناحیه واژن را بررسی کند.
درمان ولوودینیا
درمان ولوودینیا بر تسکین علائم تمرکز دارد و هیچ درمان یکسانی به درد همه بیماران نمی‌خورد و برای خیلی از آنها، ترکیبی از درمان‌ها باید بکار رود. یافتن درمان‌های مناسب ممکن است زمان ببرد و ممکن است بعد از شروع درمان، مدتی زمان ببرد تا بالاخره متوجه تسکین بیماری شوید.
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
۱. داروها: استروئیدها، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای یا ضد تشنج، می‌توانند به کاهش درد مزمن و آنتی هیستامین‌ها به کاهش خارش کمک کنند.
۲. بیوفیدبک درمانی: این روش درمانی می‌تواند با آموزش نحوه شل کردن عضلات لگن و کنترل واکنش بدن به علائم بیماری کمک کند.
۳. بی حس کننده های موضعی: داروهایی مثل پماد لیدوکائین می توانند علائم را به طور موقت تسکین دهند. پزشک ممکن است استفاده از لیدوکائین را ۳۰ دقیقه قبل از مقاربت جنسی برای کاهش ناراحتی توصیه کند. استفاده از پماد لیدوکائین که می‌تواند باعث بی‌حسی موقت شود، معمولا ۳۰ دقیقه قبل از آمیزش باید باشد.
۴. بلاک یا بلوک‌های عصبی: زنانی که درد طولانی مدتی دارند که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد، ممکن است از تزریق بلوک عصبی موضعی بهره مند شوند.
۵. درمان کف لگن: بسیاری از زنان مبتلا به ولوودینیا در عضلات کف لگن که از رحم، مثانه و روده حمایت می‌کند، تنش و گرفتگی دارند. ورزش‌هایی که برای شل کردن این ماهیچه‌ها (تمرینات کگل) انجام می‌شود می‌تواند یا فیزیوتراپی کف لگن به تسکین درد ولوودینیا کمک کند.
۶. عمل جراحي: در موارد ولوودینیا یا وستیبولودینیا موضعی، جراحی برای برداشتن پوست و بافت آسیب دیده (وستیبولکتومی) درد را در بعضی از زنان تسکین می‌دهد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
نکات زیر ممکن است به شما در مدیریت علائم ولوودینیا کمک کند:
- کمپرس سرد یا بسته‌های ژل را امتحان کنید. آنها را مستقیماً روی ناحیه تناسلی خارجی خود قرار دهید تا درد و خارش موضعی‌تان کم شود.
- از روش حمام سیتز (نشستن در ظرف آب ولرم) استفاده کنید. دو تا سه بار در روز، به مدت ۱۰-۵ دقیقه در مخلوط آب ولرم (نه داغ) یا خنک با نمک حمام (منیزیوم‌سولفات) یا بلغور جو دوسر کلوئیدی بنشینید.
- از پوشیدن جوراب شلواری و لباس زیر نایلونی خودداری کنید. لباس‌های تنگ جریان هوا را در ناحیه تناسلی شما محدود می‌کند و اغلب منجر به افزایش دما و رطوبت و باعث تحریک می‌شود. برای افزایش تهویه و خشکی، لباس زیر سفید و نخی بپوشید و سعی کنید شب‌ها بدون لباس زیر بخوابید.
- از غوطه‌وری در وان آب داغ خودداری کنید. گذراندن زمان در آب داغ می‌تواند باعث ناراحتی و خارش شود.
- از تامپون یا پدهای دئودورانت استفاده نکنید، چون می‌توانند تحریک کننده باشند. اگر پدها تحریک کننده هستند، از انواع ۱۰۰٪ پنبه‌ای استفاده کنید.
- از فعالیت‌هایی که بر واژن شما فشار می‌آورد، مثل دوچرخه سواری یا اسب سواری خودداری کنید.
- خود را به آرامی بشویید. شستن شدید ناحیه آسیب دیده یا شستن بیش از حد آن می‌تواند باعث افزایش سوزش شود. در عوض، با استفاده از آب معمولی و با دست، به آرامی خود را تمیز و ناحیه را خشک کنید. بعد از حمام کردن، از یک نرم کننده بدون مواد نگهدارنده مثل ژل نفتی ساده استفاده کنید تا یک مانع محافظتی روی محل آسیب‌دیده ایجاد کنید.
- از روان کننده‌ها استفاده کنید. قبل از رابطه جنسی از یک روان کننده استفاده کنید و از محصولاتی که حاوی الکل، طعم دهنده یا عوامل گرم کننده یا خنک کننده هستند پرهیز کنید.
طب جایگزین برای درمان ولوودینیا
استرس باعث بدتر شدن ولوودینیا می‌شود و داشتن این بیماری، استرس را افزایش می‌دهد. اگرچه شواهد کمی مبنی بر کارآمدی تکنیک‌های جایگزین وجود دارد، بعضی از زنان از یوگا، مدیتیشن، ماساژ و سایر کاهش‌دهنده‌های استرس تسکین می‌یابند.
مقابله و حمایت
ممکن است صحبت با زنان دیگری که مبتلا به ولوودینیا هستند مفید باشد چون می‌تواند اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهد و کمتر احساس تنهایی کنید. اگر نمی‌خواهید به یک گروه حمایتی بپیوندید، ممکن است پزشک شما بتواند مشاوری را در منطقه خودتان که تجربه کمک به زنان برای مقابله با ولوودینیا را دارد، به شما معرفی کند.
سکس درمانی یا زوج درمانی ممکن است به شما و شریک زندگی‌تان کمک کند تا با تأثیر ولوودینیا بر رابطه خود کنار بیایید.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
احتمالاً با مراجعه به ارائه دهنده مراقبت‌های اولیه خود شروع می‌کنید و در برخی موارد، به یک پزشک متخصص زنان یا اورولوژیست ارجاع داده می‌شوید.
آنچه شما می توانید انجام دهید، تهیه فهرستی از موارد زیر است:
- علائم شما، از جمله علائمی که ممکن است نامرتبط به نظر برسد.
- سابقه پزشکی شما، از جمله سایر شرایطی که برای آنها تحت درمان هستید.
- تمام داروها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، از جمله دوز مصرفی آنها
- سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- چه چیزی می‌تواند باعث بروز علائم من شود؟
- چه آزمایشاتی را پیشنهاد می‌کنید؟
- چه درمان‌هایی علائم من را بهبود می‌بخشد؟
- آیا این حالت دائمی است یا موقت؟
- چه زمانی ممکن است ناراحتی‌ام تسکین پیدا کند؟
- من شرایط پزشکی دیگری دارم. چگونه آنها را با هم مدیریت کنم؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپی دیگری دارید که بتوانم داشته باشم؟ چه وبسایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
از پرسیدن سوالات دیگری که به ذهن‌تان می‌رسد، دریغ نکنید.
از پزشک خود انتظار چه سوالاتی دارید
پزشک شما احتمالاً از شما سؤالاتی می‌پرسد، مثلا:
- شدت درد شما چقدر است و چقدر طول می‌کشد؟
- درد خود را چگونه توصیف می‌کنید: تیز یا مبهم، مداوم یا متناوب؟
- آیا درد شما معمولاً توسط یک رویداد خاص مثل رابطه جنسی یا ورزش ایجاد می‌شود؟
- آیا در هنگام ادرار یا اجابت مزاج احساس درد می‌کنید؟
- آیا چرخه قاعدگی شما بر دردتان تأثیر می‌گذارد؟
- آیا چیزی درد شما را بهتر یا بدتر می‌کند؟
- آیا جراحی لگن انجام داده‌اید؟
- قبلا باردار بوده‌اید یا الان ممکن است باردار باشید؟
- آیا برای عفونت‌های مجاری ادراری یا واژن تحت درمان قرار گرفته‌اید؟