رابطه جنسی دردناک می‌تواند به دلایل متعددی ایجاد شود از مشکلات ساختاری گرفته تا زمینه‌های روانشناختی. زنان بسیاری در برخی نقاط از زندگی خود رابطه دردناک را تجربه می‌کنند. عبارت پزشکی برای رابطه دردناک، دیسپارونی است، به معنای درد مداوم یا مکرر ناحیه جنسی که قبل، حین و یا بعد از رابطه ایجاد می‌شود. اگر دیسپارونی دارید با دکتر خود صحبت کنید. درمان‌ها بر علل توجه دارند و می‌توانند مشکلات رایج را کم و یا حل کنند.
علائم دیسپارونی
اگر رابطه جنسی دردناکی دارید، احتمالا موارد زیر را احساس می‌کنید.
- درد فقط در هنگام دخول
- درد هنگام ورود هر چیزی مانند تامپون
- درد عمیق هنگام دخول متناوب
- درد سوزشی یا خارشی
- درد ضربانی که تا یک ساعت بعد از رابطه طول می‌کشد
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر درد مکرر هنگام رابطه جنسی دارید با پزشک خود صحبت کنید. درمان مشکلاتتان به زندگی جنسی، نزدیکی عاطفی و خودنگر‌ی شما کمک می‌کند.
علل دیسپارونی
دلایل فیزیکی دیسپارونی بر اساس وجود درد در ابتدای دخول یا دخول متناوب متفاوت است. فاکتورهای عاطفی با انواع دیسپارونی در ارتباط است.
درد دخول در دیسپارونی
درد هنگام دخول با گستره‌ای از عوامل در ارتباط است که شامل:
- روان‌کننده ناکافی: این نتیجه پیشنوازش ناکافی می‌باشد. افت سطوح استروژن پس ار یائسگی یا زایمان یا شیردهی نیز می‌تواند از دلائل دیسپارونی باشد.
داروهای مشخصی برای اثرگذاری بر تمایل جنسی و لیبیدو شناخته شده‌اند که باعث کاهش روان‌سازی شده و رابطه جنسی را دردناک می‌کنند. شامل داروهای ضد افسردگی، ضد فشارخون، آرامبخش‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضد بارداری. - آسیب و تروما: شامل آسیب و آزردگی ناشی از تصادف جراحی لگن، ختنه زنانه و یا یک برش بر اثر زایمان برای بزرگ‌تر کردن کانال خروجی نوزاد (اپیسیوتومی).
- التهاب، عفونت و بیماری‌های پوستی: عفونت ناحیه تناسلی یا مجرای ادراری می‌تواند باعث دیسپارونی شود. اگزما یا مشکلات دیگر پوستی ناحیه تناسلی نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
- انقباض واژن: اسپاسم ناخودآگاه ماهیچه‌های دیواره واژن می‌تواند دخول را درناک کند.
- اختلال مادرزادی: وجود اختلال در تکامل واژن (آژمزی واژینال) یا تکامل غشای مسدودکننده مدخل واژن (پرده هایمن سوراخ نشده) می‌واند سبب دیسپارونی شود.
درد عمقی در دیسپارونی
درد عمقی هنگام دخول عمیق صورت می‌گیرد. در حالت‌هایی ممکن است بدتر شود. علل آن شامل:
- بیماری و وضعیت مشخص: شامل اندومتریوز، بیماری التهاب لگنی، پرولپس رحم، رحم بازگشت‌یافته، فیبروم رحمی، سیستیت، سندروم روده تحریک‌پذیر، اختلال عملکرد عضلات کف لگنی، آدنومیوزیس، هموروئید و کیست‌های تخمدان.
- جراحی یا درمان پزشکی: اسکار ناشی از جراحی لگن یا هیسترکتومی (عمل برداشت کامل رحم) می‌تواند باعث دیسپارونی گردد. درمان‌های پزشکی برای سرطان مثل شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی می‌تواند باعث دیسپارونی شوند.
فاکتورهای عاطفی در دیسپارونی
احساسات عمیقا با فعالیت جنسی درهم آمیخته است. پس ممکن اسن در دیسپارونی نقش داشته باشد. فاکتورهای احساسی شامل:
- مشکلات روانشناختی: اضطراب، افسردگی، موارد مربوط به شمایل ظاهری شما، ترس از نزدیکی و مشکلات رابطه در سطح پایین تمایل جنسی و یک نتیجه دردناک یا آزاردهنده دخیل است.
- استرس: در زندگی ،عضلات کف لگنی شما در برابر استرس تمایل به انقباض دارند. این می‌تواند در درد حین رابطه جنسی موثر باشد.
- سابقه آزار جنسی: هرکسی با دیسپارونی، سابقه آزار جنسی ندارد اما اگر مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته باشید، این خود می‌تواند در دیسپارونی موثر باشد.
می‌تواند سخت باشد بگوییم که آیا فاکتورهای احساسی با دیسپارونی مرتبط است یا نه. درد آغازین می‌تواند باعث ترس از عود مجدد درد شود، آرام سازی را سخت کند که می‌تواند باعث درد بیشتر شود. ممکن است اگر رابطه جنسی همراه با درد شود از آن دوری کنید.
تشخیص دیسپارونی
ارزیابی پزشکی از دیسپارونی معمولا شامل:
- یک شرح حال کامل: ناظر سلامت شما ممکن است بپرسد که درد شما کی شروع شده، کجا درد دارید، چگونه آن را احساس می‌کنید و اینکه آیا با هر شریک یا موقعیت جنسی اتفاق می‌افتد یا نه. ناظر سلامت شما همچنین ممکن است درباره سابقه جنسی، جراحی یا زایمان بپرسد.
نگذارید خجالت، شما را از پاسخ صادقانه باز دارد. این سوالات به نتیجه‌گیری‌هایی از علل درد شما منجر می‌شود. - معاینه لگنی: هنگام معاینه لگنی، ناظر شما، می‌تواند علائم آزار پوستی، عفونت یا مشکلات آناتومیکی را بررسی کند.هم چنین می تواند مکان درد شما را با وارد کردن فشار آرام به ناحیه تناسلی و عضلات لگن مشخص کند.
معاینه برای مشاهده واژن شما بوسیله ابزاری بنام اسپکولوم برای باز کردن دیواره واژن انجام می‌گیرد. برخی زنان که دیسپارونی دارند حین معاینه لگن نیز آزرده می‌شوند. اگر معاینه بسیار دردناک شود، می‌توانید معاینه را متوقف کنید.
- آزمایشات دیگر: اگر ناظر سلامت شما به علل مشخصی مشکوک باشد، به شما یک سونوگرافی لگن پیشنهاد می‌دهد.
درمان دیسپارونی
گزینه‌های درمان بر اساس علل درد متفاوت است.
داروهای دیسپارونی
اگر یک عفونت یا وضعیت پزشکی باعث درد شما شده باشد، درمان علت مشکل شما را حل می‌کند. تغییر داروهایی که باعث مشکلات روان‌سازی می‌شوند، علائم شما را از بین می‌برد. برای بسیاری از زنان یائسه، دیسپارونی به علت مشکلات روان‌سازی به خاطر سطوح پایین استروژن رخ می‌دهد. معمولا این مشکل با مالیدن مستقیم استروژن موضعی به واژن حل می‌شود.
سازمان غذا و دارو، دارو اسپمیفین (اسفنا) را برای زنانی که دیسپارونی متوسط تا شدید به علت مشکل روان‌سازی واژن دارند، تایید کرد. اسپمیفین مانند استروژن در واژن عمل می‌کند.
عوارض آن شامل گر گرفگی، خطر سکته، لخته خون و سرطان رحم (اندومتریوز) می‌باشد.
داروی دیگر موثر در دیسپارونی، پراسترون (اینتراروزا) است. به شکل کپسول روزانه در واژن قرار می‌دهید.
درمان‌های دیگر دیسپارونی
درمان‌های غیر دارویی می‌توانند به دیسپارونی کمک کنند:
- درمان کاهش تحریک پذیری: تمرین‌های آرام‌سازی واژن را یاد می‌گیرید که می‌تواند درد را کم کند.
- مشاوره یا سکس‌تراپی: اگر رابطه جنسی گاهی اوقات دردناک شده است، شاید یک احساس منفی در پاسخ به تحریک جنسی حتی بعد از درمان دارید. اگر شما و شریک شما به خاطر رابطه جنسی دردناک از نزدیکی خودداری کرده‌اید، برای بهبودی ارتباط با شریک خود و بازگرداندن صمیمت جنسی کمک لازم دارید. صحبت با یک مشاور یا سکس‌تراپیست می‌تواند در حل این مشکلات کمک کند.
درمان شناختی رفتاری می‌تواند در تغییر الگوهای فکری و رفتاری منفی کمک کننده باشد.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی دیسپارونی
برای کمک به دیسپارونی، شما و شریکتان موارد زیر را امتحان کنید:
- تغییر حالت: اگر حین دخول عمیق درد تیزی داشتید، حالات دیگری را امتحان کنید مانند بالا قرار گرفتن. در این حالت شما می‌تواند دخول را به مقداری که حس خوبی برایتان دارد تنظیم کنید.
- ارتباط بگیرید: راجع به اینکه چه چیزی حس خوبی دارد و ندارد صحبت کنید. اگر نیاز دارید که شریکتان آرام عمل کند، خب بگویید.
- عجله نکنید: معاشقه طولانی‌تر قبل رابطه جنسی می‌تواند به تحریک روان‌کننده‌های طبیعی شما کمک کند. می‌توانید درد را با تاخیر دخول تا زمانی که برانگیخته شده‌اید، کم کنید.
- از روان‌کننده (لوبریکانت) استفاده کنید: یک روان‌ساز شخصی می‌تواند رابطه جنسی را راحت‌تر کند. برندهای مختلف را امتحان کنید تا آنچه را که می‌پسندید بیابید.
مقابله و حمایت دیسپارونی
اولین قدم برای حل دیسپارونی صحبت با پزشک است. پزشک یا مشکل شما را تشخیص و درمان می‌کند یا شما را به یک متخصص اورولوژی ارجاع می‌دهد.
چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
برای آمادگی برای بحث با ناظر خود، لیست زیر را تهیه کنید:
- مشکلات جنسی خود، شامل اینکه چه زمانی شروع شد و هرچند وقت یکبار تحت چه شرایطی ایجاد می‌شود.
- اطلاعات کلیدی پزشکی خود، شامل شرایطی که برای آن‌ها درحال درمان هستید.
- تمام داروها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید و دوز آن‌ها.
- سوالاتی که می‌خواهید بپرسید.
برخی سوالات برای پرسیدن از ناظر خود:
- چه چیزی باعث مشکل من شده؟
- برای بهبود وضعیتم چه تغییراتی در سبک زندگی خود بدهم؟
- چه درمان‌هایی در دسترس است؟
- چه کتاب‌ها، وباسایت‌ها و یا مطالب خواندنی پیشنهاد می‌کنید؟
چه انتظاراتی از پزشک خود باید داشته باشید
پزشک شما از شما سوالاتی می‌پرسد شامل:
- چه مدت رابطه جنسیتان دردناک بوده است؟
- درد کجاست؟
- آیا درد در هرزمان که رابطه جنسی دارید ایجاد می‌شود یا در یک موقعیت خاص؟
- رابطه با شریکتان چگونه است؟
- آیا می‌توانید نگرانی‌های جنسیتان را با شریک خود در میان بگذارید؟
- آیا فعالیت غیر جنسی هم باعث درد در شما می‌شود؟
- چه مقدار نگرانی‌های جنسی شما باعث اضطراب می‌شود؟
- آیا واژن شما آسیب، خارش یا سوختگی دارد؟
- آیا تا کنون تشخیصی در ارتباط با بیماری‌های زنان یا جراحی زنان داشته‌اید؟
منبع: مایو کلینیک