در تشخیص و درمان مشکلات پروستات ابتدا دکتر در مورد علائم و سابقه پزشکی شما سوال میکند و سپس ممکن است:
معاینه مقعدی:
با پوشیدن یک دستکش لاستیکی دکتر از طریق دیواره راست روده پروستات شما را احساس میکند. او میتواند تودهها، تورم یا ناراحتی که نشانگر بیماری باشد را تشخیص دهد و گرچه بسیاری از آقایان از انجام معاینه مقعدی طفره میروند ولی این معاینه فقط ناراحتی مختصری ایجاد کرده و تنها چند ثانیه طول میکشد.
آزمایش آنتیژن ویژه پروستات در خون (PSA):
پروستات بزرگ شده یک پروتئین را به میزان بیشتری ترشح میکند و این آزمایش میزان آن پروتئین را در خون اندازه میگیرد. این آزمایش صددرصد دقیق نیست و ممکن است همرا با سایر آزمایشات مورد استفاده قرار گیرد.
ممکن است لازم باشد آزمایشات دیگری نیز انجام شود: برای مثال ممکن است دکتر شما دستور آزمایش سیستوسکوپی، سی تی اسکن یا MRI را بدهد تا درون مجرا و پروستات را ببینید. یا قدرت جریان ادرار را اندازه بگیرد. (نوار ادرار Uroflowmtoy)
تشخیص و درمان مشکلات پروستات و عوارض تشخیص دیرهنگام
تشخیص دیر هنگام پروستات و درمان دیر آن ممکن است سبب بزرگی بیش از حد آن و ابتلا به سرطان پروستات شود و برخی روشهای درمانی نیز احتمال بروز عوارضی چون بیاختیاری ادراری و ناتوانی جنسی را افزایش دهد. این امر نشان دهندهی ضرورت انجام آزمایش PSA در مردان است.
درمان پروستات از طریق جراحی رادیکال پروستاتکتومی ممکن است سبب بیاختیاری ادراری و ناتوانی جنسی در مردان شود که با روشهای درمانی جدید این دو مشکل به صورت جراحی و سرپایی قابل رفع است.
پروستات غدهای است که در همه مردان وجود دارد و از سن ۳۵ سالگی به بالا رشد میکند که این رشد در۶۰ سالگی با عارضه همراه است.
بزرگی پروستات به دو نوع خوش خیم و بدخیم تقسیم شده که نوع خوش خیم از ۶۰ سال به بالا باعث افت فشار و قطر ادرار و همچنین پرش میشود.
همچنین ناپیوسته بودن ادرار، دفع قطرهای ادرار و تاخیر در شروع ادرار از دیگر علایم و نشانههای بزرگی پروستات از نوع خوشخیم است.
این مشکل با درمان دارویی قابل رفع است ولی اگر وزن پروستات به دلیل بزرگی بیش از ۱۰۰ گرم باشد، عوارض نیز بیشتر شده و برای درمان نیاز به جراحی یا لیزر داریم.
بزرگی پروستات از نوع بدخیم سرطان پروستات نام دارد که یکی از شایعترین سرطانها در آقایان محسوب میشود که البته با انجام غربالگری از طریق انجام آزمایش PSA میتوان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. لذا بهتر است آقایان از سن ۳۵ تا ۴۰ سال سالانه یکبار نسبت به انجام این آزمایش اقدام کنند.
سرطان در صورت تشخیص به موقع با دارو قابل درمان است، تشخیص با تاخیر سبب پیشرفت سرطان و انتقال آن به غدد لنفاوی و استخوان فرد میشود.
درمان پروستات از طریق جراحی پروستاتکتومی ممکن است سبب بیاختیاری ادراری و ناتوانی جنسی در مردان شود که با روشهای درمانی جدید این دو مشکل به صورت جراحی و سرپایی قابل رفع است. ناتوانی جنسی نیز اگر به درمان دارویی پاسخ نداد با جراحیهای نوین میتوان آن را برطرف کرد.
سرطان پروستات
این بیماری، جدیترین بیماری پروستات است. این شکل از سرطان در میان آقایان کمتر از ۴۰ سال نادر است ولی در آقایان بالای ۶۰ سال شایع میباشد. علت این بیماری نامشخص است.
دو نوع اصلی سرطان پروستات عبارتند از:
- با پیشروی کند: این سرطان آن قدر آرام پیشروی میکند که معمولا موجب مرگ زودرس نمیشود. در آقایان مسنتر درمان غالبا غیرضروری است یا توصیه نمیشود.
- با پیشروی سریع: سلولهای سرطانی به سرعت رشد کرده و از پروستات به اندامهای دیگر پیشروی کرده موجب آسیب بیشتر میشوند. سلولهای سرطانی به بافت طبیعی پروستات هجوم آورده و آنرا تخریب کرده و جایگزین آن میشوند. اگر سرطان تشخیص داده نشود ممکن است به سایر قسمتهای بدن انتشار یابد.
علایم سرطان پروستات عبارتند از :
- درد در ناحیه لگن، پشت، رانها
- تورم در ناحیه لگن، پشت، رانها
- علایم تحریکی و انسدادی نظیر جریان ادرار ضعیف دردناک، شروع ادرار با تاخیر، قطع و وصل شدن ادرار، قطره قطره آمدن ادرار در انتها، کاهش قطر و پرش ادرار، سوزش و تکرر ادرار، ادرار شبانه
نشانههای عمومی سرطان که ممکن است مربوط به سرطان پروستات نیز باشند عبارتند از تهوع، استفراغ، درد ممتد، کاهش شدید وزن و خستگی.
درمان شامل یک یا چند روش ذیل میباشد:
- جراحی: برداشتن پروستات برای جلوگیری از انتشار سرطان
- پرتو درمانی: درمان با پرتوهای اشعه ایکس برای از بین بردن غده
- هورمون از جمله استروژن برای کندکردن انتشار سرطان
اگر سرطان به موقع تشخیص داده شود درمان آن امیدبخش است.
بزرگی خوش خیم پروستات BPH
مشکلات ادراری در مردان به علت مشکلات مثانه و پروستات است و در واقع مشکل پروستات به علت وجود غده پروستات در مردان شایع است.
پروستات غدهای است که در مردان در اطراف مجرا و گردن مثانه قرار دارد و در سن ۵۰ سالگی در بیشتر مردان، بزرگ میشود ولی این مشکل میتواند در مردان جوان تر نیز بروز کند.
علائم پروستات ممکن است نشاندهنده یک مشکل ساده و یا سرطان خطرناک باشد. ولی به طور کلی سه نوع بیماری پروستات وجود دارد که شامل هایپر پلازی خوش خیم که بزرگی غیر سرطانی پروستات است، بعدی عفونت و التهاب پروستات و دیگری سرطان پروستات است.
مردانی که مبتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات هستند نیاز مکرر به تخلیه ادرار بویژه در شب دارند. نیاز اضطراری به ادرار کردن، دشواری در آغاز ادرار، جریان کم فشار ادرار، قطره قطره آمدن غیرطبیعی ادرار و احساس پر بودن مثانه و ناتوانی در ادرار کردن از جمله مشکلات این افراد است.
عوارض احتمالی عبارتند از:
- مثانه ضعیف و متسع شده و در نتیجه به سایر اعضای بدن فشار وارد کند.
- التهاب مثانه (سیستیت) که به علت عفونت ناشی از خروج ناکامل ادرار ایجاد میشود.
- ممکن است به علت احتباس ادرار، ادرار به کلیه پس زده و اوره خون بالا رفته و منجر به آسیب کلیه شود.
اگر دچار علایم یا نشانه های پروستات هستید، به دکترتان اطلاع دهید و در صورتی که درمانی توصیه میشود در مورد روشهای درمانی و عوارض آنها با دکترتان مشورت کنید.
رسیدگی پزشکی فوری گاهی ضروری میباشد. اگر مراقبت پزشکی به تاخیر افتد ممکن است مساله پروستات، بدتر شود.
برای تشخیص و درمان مشکلات پروستات گوش به زنگ باشید:
علایم حتی بدون درمان ممکن است در نهایت بهبود یابند. آقایانی که میخواهند گوش به زنگ بوده و آماده باشند باید حداقل سالی یکبار با معاینه عمومی خود را بررسی کنند.
در صورتی که بیمار دچار علائم زیر شود، نباید معطل شده و بلافاصله باید بررسی شوند:
- خونریزی
- عفونتهای مکرر مجرای ادرار
- احتباس ادراری
- سخت دفع کردن ادرار
درمانهای جدید شامل:
- جراحی لیزری
- جراحی کرایو (منجمد کردن بافت پروستات)
- و درمان گرایی با میکروویو (حرارت دادن بافت پروستات با میکرو ویو) میباشد.
به طور کلی عوارض جراحی پروستات به ۳ دسته زیر تقسیم می شود:
- روانی: بیمار ممکن است در مورد ناتوانی جنسی پس از جراحی نگران باشد و یا از بروز درد در آلت تناسلیاش بترسد. این نگرانیها میتواند در کارکرد آمیزشی بیمار اختلال ایجاد کند ولی این مسئله معمولا موقتی است.
- جسمانی: احتمال خطر ناتوانی جنسی در جراحی پروستات به روش TURP،TUIP کم است. این ناتوانی غالبا از عوارض جانبی پروستات برداری باز میباشد. زیرا اعصابی که فعالیت آلت تناسلی را کنترل میکنند ممکن است در طی جراحی آسیب ببینند. امروزه در بعضی بیمارستانها در جراحی پروستات باز از روش جدا کردن (sparing) دقیق اعصاب استفاده میکنند که مانع بروز این عارضه میشود.
- عقیم شدن (ناتوانی در پدر شدن): عموما تنها عارضه برداشتن پروستات است. این بخاطر آن است که با برداشتن پروستات بجای آنکه اسپرم از طریق پیشابراه تخلیه شود، در مثانه تخلیه میگردد. اما باید توجه داشت که میلجنسی تحت تاثیر قرار نمیگیرد.
درمان به شیوه رادیکال پروستاتکتومی:
در این نوع عمل جراحی، علاوه بر پروستات، کیسههای منی و گاهی غدد لنفاوی لگن را خارج میکنیم و جراحی بزرگی است.
دکتر مهراد در باره این نوع عمل جراحی توضیح می دهد: رادیکال پروستاتکتومی برای کسی انجام میشود که مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات است که در جریان آن پروستات با کپسولش برداشته میشود. دکتر مهراد در خصوص عوارض این شیوه درمانی میگوید: بی اختیاری ادرار و ناتوانی جنسی، مهمترین پیامد رادیکال پروستاتکتومی است که در همه موارد به خاطر دارو و به علت شکل خاص این عمل رخ میدهد. کسی که رادیکال پروستاتکتومی شده باید سالانه بررسیها و چکاپهای لازم را انجام دهد و سبک زندگی خوب را در دستور کار قرار دهد. اگر سرطان پروستات زود تشخیص داده شود با رادیکال پروستاتکتومی قابل کنترل است و متاستاز نمیدهد، اما اگر دیر تشخیص داده شود ممکن است به روده و احشای دیگر و استخوان هم متاستاز دهد و دیگر این روش کمکی نمیکند و با رادیوتراپی و داروهای شیمی درمانی باید کمک کرد.
چکاپ آقایان:
آقایان محترم، آیا از تکرر ادرار شبانه رنج میبرید؟ آیا قبل از رسیدن به دستشویی احساس دفع بی اختیار ادرار به شکل چند قطره دارید؟ آیا در جلسات طولانی کاری، ادرار خود را زمان طولانی نگه میدارید؟ آیا قسمتهای انتهای ادرار شما سخت و به شکل قطره قطره دفع میشود؟ آیا با تغییر وضعیت یا سرفه و حرکت ورزشی دچار نشت ادرار میشوید؟ آیا شروع ادرار شما با تاخیر است؟ آیا کالیبر و قدرت پرش ادرار شما کم شده است؟
به ظاهر تصور میشود که بیشتر، خانمها دچار مشکلات ادراری هستند ولی مشکلات ادراری در آقایان بسیار مستاصل کنندهتر میباشد. مشکلات ادراری در آقایان به علت مشکلات مثانه و یا پروستات یا مجرا میباشد.
مشکلات پروستات به علت وجود غده پروستات در آقایان شایعتر است.
پروستات غدهای است در آقایان که اطراف مجرا و گردن مثانه قرار دارد. این غده مایعی ترشح میکند که به هنگام انزال بخشی از مایع منی را تشکیل میدهد. پروستات درست زیر مثانه قرار دارد. این غده قسمت فوقانی را در بر میگیرد. پیشراه مجرایی است که ادرار را از مثانه و از طریق آلت تناسلی به بیرون هدایت میکند.
بیشتر بخوانید
۳ نوع بیماری پروستات وجود دارد:
1. هایپرپلازی خوش خیم پروستات BPH،که بزرگی غیر سرطانی پروستات است.
علایم و نشانه ها عبارتند از :
- نیاز مکرر به تخلیه ادرار بویژه در شب
- نیاز مبرم اضطراری به ادرار کردن
- دشواری در آغاز ادرار
- جریان کمفشار ادرار
- چکیدن یا قطره قطره آمدن غیر طبیعی ادرار
- احساس پر بودن مثانه ولی ناتوانی در ادرار کردن
2. عفونت و التهاب پروستات یا پروستاتیت Prostatis
التهاب پروستات میتواند حاد یا مزمن باشد و در هر سنی مردان را مبتلا سازد.
پروستات حاد وقتی رخ میدهد که پروستات ناگهان ملتهب شود. گرچه این مورد نادر است ولی میتواند موجب عفونت چرکی، تب و بند آمدن ادرار وخیم شود.
پروستات مزمن، التهاب مکرر یا دراز مدت پروستات است. این التهاب از التهاب حاد پروستات شایعتر بوده و معمولا مانند آن وخیم نیست. التهاب حاد پروستات ممکن است به التهاب مزمن تبدیل شود. علائم این نوع پروستات، درد مزمن شکم و علائم تحریکی و انسدادی ادرار و کندی دفع ادرار، درد ناحیه نشیمنگاه، کاهش میل جنسی و درد در موقع نعوظ و انزال میباشد.
بیشتر بخوانید
۳. سرطان پروستات که جدی ترین بیماری پروستات است و آقایان بایستی بعد از ۴۰ سال هر ساله آزمایش PSA جهت بررسی وجود سرطان پروستات را انجام دهند.
تمامی انواع مشکلات پروستات میتوانند ایجاد تکرر ادرار، جریان غیرطبیعی ادرار و احساس ناراحتی در مثانه و مجرا ایجاد کنند. بنابراین بایستی آقایان مشکلات ادراری و تکرر روزانه و شبانه ادرار را جدی بگیرند.
بعضی آقایان نیز مثل خانمها از بیاختیاری ادراری رنج میبرند. علل بیاختیاری ادراری در آقایان میتواند به علت مشکلات نوروژنیک مثانه (کوچک بودن حجم فانکشنال مثانه) یا بزرگی پروستات و یا عوارض پس از جراحی پروستات و یا تنگی مجرا باشد که با روشهای درمانی دارویی، روشهای تقویت عضلات کف لگن با دستگاههای بیوفدبک و EXMI و همینطور روشهای جراحی در موارد شدید در مرکز ما قابل درمان میباشد.
بدیهی است به علت بیشتر بودن طول مجرای ادرار در آقایان نسبت به خانمها، احتمال تنگی مجرا و آسیب به مجرا بیشتر است. کسانی که از دوران نوجوانی مدت زیادی دوچرخهسواری و سوارکاری انجام دادهاند و همینطور کسانی که دچار تروما و یا تصادف به شکل شکستگی لگن داشتهاند اگر دفع ادرار سخت یا مشکل باشد و یا جریان ادرارشان قطع و وصل شود احتمال تنگی مجرا برایشان وجود دارد.
پس اگر مشکلی در دفع ادرار دارید ممکن است نشانه یک مسئله جدی باشد و حتما با پزشکتان مشورت نمایید.
تشخیص و درمان مشکلات پروستات یکی از خدمات اصلی مرکز اورولوژی مهراد است که به آقایان در حفظ و بازیابی سلامتشان کمک می کند.