سوزش ادرار یا ادرار دردناک به این معناست که ادرار کردن با احساس درد یا سوزش همراه است. مردان و زنان در هر سنی ممکن است دچار سوزش ادرار شوند، اما این بیماری در زنان شایع‌تر است.
عفونت‌های دستگاه ادراری معمولا با سوزش یا درد همراه است و درمان آن که به علت ایجاد کننده بیماری بستگی دارد، از مصرف آنتی بیوتیک‌ها و اجتناب از محرک‌ها تا درمان مشکل زمینه‌ای را شامل می‌شود.
سوزش ادرار یا ادرار دردناک چیست؟
سوزش ادرار، احساس درد یا ناراحتی در هنگام ادرار کردن است. سوزش ادرار به این معنی نیست که تکرر ادرار دارید، اگرچه تکرر ادرار هم اغلب همراه با سوزش ادرار اتفاق می‌افتد. سوزش ادرار یک تشخیص نیست بلکه نشانه یا علامت یک مشکل اساسی سلامتی است.
چه کسانی به سوزش ادرار (ادرار دردناک) مبتلا می‌شوند؟
مردان و زنان در هر سنی ممکن است سوزش ادرار را تجربه کنند. عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI) معمولا با درد و سوزش ادرار همراه است و در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد.
سایر افرادی که در معرض خطر بالاتر سوزش ادرار هستند عبارتند از:
زنان حامله، مردان و زنان مبتلا به دیابت و مردان و زنان مبتلا به هر نوع بیماری مثانه
علائم سوزش ادرار و یا ادرار دردناک
علائم سوزش ادرار می‌تواند بین مردان و زنان متفاوت باشد و هر دو جنس معمولاً آن را به عنوان سوزش، درد یا خارش توصیف می‌کنند؛ اما سوزش شایع‌ترین علامت گزارش شده است.
درد می‌تواند در شروع ادرار یا بعد از ادرار ایجاد شود که در شروع ادرار اغلب نشانه عفونت دستگاه ادراری است. درد بعد از دفع ادرار می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در مثانه یا پروستات باشد. در مردان، هم درد قبل و هم درد بعد از ادرار، می‌تواند در آلت تناسلی باقی بماند.
علائم در زنان می‌تواند داخلی یا خارجی باشد. درد خارج از ناحیه واژن ممکن است ناشی از التهاب یا تحریک پوست حساس این ناحیه و درد داخلی می‌تواند از علائم عفونت ادراری باشد.
سوزش ادرار یا ادرار دردناک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر موقع ادرار کردن احساس درد یا سوزش کردید به پزشک خود مراجعه کنید چون سوزش ادرار می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت پزشکی و نیازمند درمان باشد. برای تشخیص درد، ابتدا پزشک سابقه پزشکی کامل شما را بررسی می‌کند، از جمله از شما سؤالاتی در مورد شرایط پزشکی فعلی و گذشته شما، مثل دیابت یا اختلالات نقص ایمنی می‌پرسد. او همچنین ممکن است در مورد سابقه جنسی شما بپرسد تا مشخص کند آیا علت درد می‌تواند عفونت دستگاه تناسلی باشد یا خیر. آزمایش‌هایی برای غربالگری عفونت‌های مقاربتی هم ممکن است مورد نیاز باشد، به‌ویژه اگر ترشحاتی از آلت تناسلی مردان یا واژن زنان خارج شود. اگر زنی در سنین باروری هستید، ممکن است نیاز به آزمایش بارداری هم باشد.
ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی همچنین در مورد داروهای مصرفی ِفعلی و داروهای بدون نسخه یا هرگونه «درمان‌های خانگی» برای مدیریت سوزش ادرارتان سؤال می‌کند.
او همچنین از شما در مورد علائم فعلی‌تان می‌پرسد و نمونه‌ای تمیز از ادرارتان را دریافت می‌کند. نمونه ادرار شما از نظر گلبول‌های سفید، گلبول های قرمز یا مواد شیمیایی خارجی بررسی می‌شود؛ مثلا وجود گلبول‌های سفید به پزشک می‌گوید که در مجرای ادراری‌تان دچار التهاب شده‌اید. کشت ادرار نشان می‌دهد که آیا عفونت مجاری ادراری دارید و اگر دارید، باکتری‌های عامل ِآن را نشان می‌دهد. این اطلاعات به ارائه‌دهنده شما اجازه می‌دهد تا آنتی‌بیوتیکی را انتخاب کند که در درمان باکتری بهترین عملکرد را دارد.
اگر هیچ نشانه‌ای از عفونت در نمونه ادرار شما یافت نشد، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای بررسی مثانه یا پروستات (در مردان) پیشنهاد کنند. ارائه دهنده شما همچنین ممکن است برای بررسی علائم عفونت (در زنان)، یک نمونه (به وسیله سواب) از پوشش واژن یا مجرای ادرار شما گرفته شود.
علل احتمالی سوزش ادرار و ادرار دردناک
علل زیادی برای سوزش ادرار وجود دارد و البته پزشکان همیشه نمی‌توانند علت را شناسایی کنند.
ادرار دردناک در زنان می‌تواند نتیجه موارد زیر باشد:
- عفونت مثانه (سیستیت)
- عفونت واژن
- عفونت مجاری ادراری
- آندومتریت
و سایر علل خارج از دستگاه ادراری مثل دیورتیکولوز و دیورتیکولیت، التهاب مثانه یا مجرای ادرار (اورتریت) ناشی از عفونت که ممکن است در اثر مقاربت جنسی، دوش، صابون، دستمال توالت معطر، اسفنج های ضد بارداری یا اسپرم کُش‌ها ایجاد شود.
ادرار دردناک برای مردان ممکن است نتیجه موارد زیر باشد:
عفونت دستگاه ادراری و سایر عفونت‌های خارج از دستگاه ادراری مثل دیورتیکولوز و دیورتیکولیت، سرطان پروستات و مشکلات پروستات
ادرار دردناک در مردان و زنان ممکن است نتیجه عفونت‌های مقاربتی (STI) یا عوارض جانبی داروها باشد. داروهای ضد سرطان، شیمی درمانی یا پرتودرمانی در ناحیه لگن ممکن است مثانه را ملتهب کرده و باعث ادرار دردناک شود.
مراقبت و درمان سوزش ادرار (ادرار دردناک)
درمان سوزش ادرار بستگی به علت درد یا احساس سوزش شما دارد. اولین قدم در درمان شما این است که تعیین کنید آیا ادرار دردناک شما ناشی از عفونت، التهاب، عوامل غذایی یا مشکلی در مثانه یا پروستات است:
- عفونت‌های دستگاه ادراری بیشتر با آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. اگر درد شما شدید باشد، ممکن است فنازوپیریدین برای‌تان تجویز شود. این دارو ادرار شما را قرمز مایل به نارنجی و لباس‌های زیر شما را لکه دار می‌کند.
- التهاب ناشی از تحریک پوست معمولاً با اجتناب از عامل تحریک کننده، درمان می‌شود.
- سوزش ادرار ناشی از بیماری زمینه‌ای مثانه یا پروستات، با رسیدگی به بیماری زمینه‌ای درمان می‌شود.
چندین مرحله وجود دارد که می‌توانید برای کاهش ناراحتی ِسوزش ادرار انجام دهید، از جمله نوشیدن آب بیشتر یا مصرف داروهای بدون نسخه (سایر درمان‌ها نیاز به داروهای تجویزی دارند).
اگر بطور مکرر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوید، پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا علتش را پیدا کنید.
برای پیشگیری از سوزش ادرار چه کنیم؟
- روزی دو تا سه لیتر آب بنوشید.
- اگر از پد بی اختیاری ادرار استفاده می‌کنید، به محض اینکه کثیف شد آن را عوض کنید.
- همیشه بعد از توالت رفتن، با دستمال کاملا خود را خشک کنید.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
سوزش ادرار یک علامت است که باعث احساس سوزش، درد و یا ناراحتی می‌شود. به محض این تجربه، شما احتمالاً تصمیم می‌گیرید که با پزشک اورولوژیست تماس بگیرید چون این علامت ناراحت کننده است. مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید تا مشخص شود که آیا علائم شما به عفونت دستگاه ادراری مرتبط است یا یک عامل دیگر. در هر صورت، هر چه زودتر عامل این بیماری مشخص و درمان شود، بهتر است.