فشار خون کلیه یا فشار خون عروقی (به انگلیسی: Renal Hypertension یا Renovascular Hypertension)، فشار خون بالای ناشی از بیماری کلیوی و معمولاً با داروهای فشار خون قابل کنترل است. به بعضی از افراد مبتلا به فشار خون کلیه می‌شود با آنژیوپلاستی، استنت گذاری یا جراحی بر روی رگ‌های خونی کلیه کمک کرد.
علل فشار خون کلیه
فشار خون کلیه ناشی از تنگ شدن شریان‌هایی است که خون را به کلیه می‌رسانند؛ در این وضعیت، یک یا هر دو شریان کلیه ممکن است باریک شوند که به آن تنگی شریان کلیوی می‌گویند.
وقتی که جریان خون در کلیه‌ها کم می‌شود، مثل زمانی عمل می‌کنند که این جریان کم خون به دلیل کم آبی بدن است؛ به این ترتیب که با ترشح هورمون‌هایی که بدن را برای حفظ سدیم و آب تحریک می‌کنند، به این شرایط پاسخ می‌دهند. در نتیجه رگ‌های خونی با مایع اضافی پر می‌شوند و فشار خون بالا می‌رود.
باریک شدن یک یا هر دو شریان کلیوی اغلب در اثر تصلب شرایین یا سخت شدن شریان‌ها ایجاد می‌شود. این همان فرآیندی است که منجر به خیلی از حملات قلبی و سکته‌ها می‌شود. علت کمتر شایع باریک شدن رگها، دیسپلازی فیبروماسکولار یعنی وضعیتی است که در آن ساختار شریان‌های کلیوی به دلایل نامشخص به طور غیر طبیعی توسعه می‌یابد.
علائم فشار خون کلیه
فشار خون کلیوی معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند و باریک شدن رگها را نمی‌شود احساس کرد. فشار خون بالا هیچ علامتی ندارد، مگر اینکه به طور خطرناکی بالا باشد. علائم افزایش شدید فشار خون عبارتند از:
- سردرد
- گیجی
- تاری یا دوبینی
- ادرار خونی (صورتی رنگ)
- خونریزی بینی
- درد قفسه سینه
اکثریت قریب به اتفاق افراد مبتلا به فشار خون کلیوی، هرگز این علائم (یا هیچ کدام) را تجربه نمی‌کنند. فشار خون بالا، تا حدی به این دلیل که هیچ علامتی ندارد، خطرناک است؛ بنابراین آسیب اندام می‌تواند به آرامی و بدون شناسایی رخ دهد.
فشار خون کلیه می‌تواند باعث بیماری مزمن کلیه شود، یعنی کاهش آهسته در عملکرد آن. تا زمانی که شرایط به خوبی پیشرفت نکند، بیماری مزمن کلیه هم هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. از آنجایی که معمولاً هیچ علامتی وجود ندارد، زمانی که فردی با وجود مصرف چندین دارو، فشار خون بالا و کنترل نشده و یا بیماری مزمن کلیوی غیرقابل توضیحی داشته باشد، پزشک ممکن است به فشار خون کلیوی مشکوک شود.
درمان‌های فشار خون کلیه
در فشار خون کلیوی، ابتدا برای کنترل فشار خون بالا از داروها استفاده می‌شود که مهمترین آنها برای درمان فشار خون کلیوی عبارتند از:
- مهارکننده‌های ACE (مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین) که عبارتند از رامیپریل، بنازپریل، کاپتوپریل، لیزینوپریل و غیره.
- ARBs (مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II) که به عنوان مثال می‌شود به کاندسارتان، لوزارتان، اولمسارتان و والسارتان اشاره کرد.
برای اکثر افراد مبتلا به فشار خون کلیوی به دلیل باریک شدن شریان کلیوی، داروها می‌توانند به طور موثر فشار خون را کنترل کنند. با این حال، اغلب به بیش از یک داروی فشار خون نیاز است.
در بعضی از افراد مبتلا به فشار خون کلیوی به دلیل باریک شدن شریان کلیوی، حتی مصرف سه یا چند دارو در روز ممکن است فشار خون را به اندازه کافی کنترل نکند. در این شرایط، ممکن است راهکار دیگری برای بهبود جریان خون به کلیه‌ها بکار برود.
راهکار‌های ممکن عبارتند از:
- آنژیوپلاستی: پزشک یک سوند را از طریق یک شریان بزرگ در کشاله ران عبور می‌دهد و آن را به داخل شریان کلیوی وارد می‌کند. بعد یک بالون را برای چند لحظه باد می‌کنند که باعث گشاد شدن شریان و بهبود جریان خون می‌شود.
- استنت گذاری: در طی آنژیوپلاستی، یک استنت مش سیمی را می‌شود در داخل شریان کلیوی منبسط (باز) کرد. استنت در جای خود باقی می‌ماند و بعد از بیرون آوردن بالن، باعث باز نگه داشتن شریان می‌شود. با این حال، در مورد اکثر افراد مبتلا به فشار خون کلیوی، تحقیقات نشان نداده استنت گذاری موثرتر از دارو باشد.
- عمل جراحي: جراح می‌تواند با دوختن یک رگ خونی سالم در کنار شریان کلیوی باریک شده به جریان خون کمک کند. به طور کلی جراحی را که به ندرت انجام می‌شود، تنها زمانی در نظر می‌گیرند که آنژیوپلاستی و استنت گذاری امکان پذیر نباشد.
این روش‌ها، مشابه روش‌هایی است که برای بهبود جریان خون در قلب ِافراد مبتلا به بیماری عروق کرونر، استفاده می‌شود.
نتایج درمان فشار خون کلیه
برای افرادی که فشار خون آنها حتی با کمک چندین دارو کنترل نمی‌شود و یا برای افرادی که نمی‌توانند داروهای فشار خون را تحمل کنند، این روش ممکن است راه حل موثری برای درمان فشار خون بالا باشد.
در صورت نیاز به عمل، تنگی شریان کلیوی تقریباً همیشه با استنت گذاری یا آنژیوپلاستی درمان می‌شود. با وجود اینکه، در اکثر مطالعات استنت گذاری/آنژیوپلاستی در مقایسه با صرفا مدیریت پزشکی، سودمند نبوده است، با این حال، ممکن است نقشی در درمان ِبرخی افراد داشته باشد.
منبع: WebMD