بی‌اختیاری ادرار، به معنی از دست دادن ناخواستهء ادرار است و بی‌اختیاری ادرار استرسی زمانی اتفاق می‌افتد که یک حرکت یا فعالیت فیزیکی مثل سرفه، خنده، عطسه، دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین، به مثانه شما فشار (استرس) وارد می‌کند و باعث نشت ادرار میشود. بی‌اختیاری استرسی ارتباطی با استرس روانی ندارد.
بی‌اختیاری استرسی با بی‌اختیاری فوریتی و مثانه بیش فعال (OAB) متفاوت است. در وضعیت بی‌اختیاری فوری یا OAB، عضله مثانه شما منقبض میشود و باعث میشود که قبل از رسیدن به دستشویی، میل ناگهانی به ادرار کردن داشته باشید. بی‌اختیاری استرسی در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است.
اگر بی‌اختیاری استرسی دارید، ممکن است احساس خجالت کنید، گوشه‌گیر شوید و یا زندگی کاری و اجتماعی خود را محدود و یا حتی از انجام فعالیت‌های فیزیکی و تفریحی خودداری کنید. با درمان، احتمالاً می‌توانید بی‌اختیاری استرسی را مدیریت کرده و بهزیستی کلی خود را بهبود ببخشید.
علائم بی اختیاری ادرار استرسی (SUI)
اگر بی‌اختیاری استرسی دارید، ممکن است در موارد زیر نشت ادرار داشته باشید:
- سرفه یا عطسه
- خنده
- موقع خم و راست شدن
- بلند کردن اجسام سنگین
- ورزش
- در زمان رابطه جنسی
ممکن است گاهی هم که یکی از این کارها را انجام می‌دهید بی‌اختیاری به شما دست ندهد، اما هر فعالیتی که باعث افزایش فشار روی مثانه شود، می‌تواند شما را در برابر از دست دادن ناخواسته ادرار، به ویژه زمانی که مثانه پر است، آسیب پذیرتر کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم شما آزاردهنده است و یا در فعالیت‌های روزانه‌تان مثل کار، سرگرمی‌ها و زندگی اجتماعی شما اختلال ایجاد می‌کند، با پزشک خود صحبت کنید.
علل بی اختیاری ادرار استرسی (SUI)
بی‌اختیاری استرسی زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌ها و سایر بافت‌هایی که از مجرای ادرار (عضلات کف لگن) و عضلات کنترل کننده ترشح ادرار (اسفنکتر ادرار) حمایت می‌کنند، ضعیف شوند.
مثانه با پر شدن از ادرار منبسط میشود. به طور معمول، ماهیچه‌های دریچه مانند در مجرای ادرار، با بزرگ شدن مثانه بسته می‌مانند و از نشت ادرار جلوگیری می‌کنند. اما وقتی این ماهیچه‌ها ضعیف می‌شوند، هر چیزی که به عضلات شکم و لگن نیرو وارد می‌کند مثل عطسه کردن، خم شدن، بلند کردن اجسام یا خندیدن شدید می‌تواند به مثانه شما فشار وارد کند و باعث نشت ادرار شود.
عضلات کف لگن و اسفنکتر ادرار شما ممکن است به دلایل زیر قدرت خود را از دست بدهند:
- زایمان: در زنان، آسیب بافتی یا عصبی ناشی از زایمان می‌تواند عضلات کف لگن یا اسفنکتر را ضعیف کند. بی‌اختیاری استرس ِناشی از این آسیب ممکن است بلافاصله بعد از زایمان شروع شود یا سال‌ها بعد رخ بدهد.
- جراحی پروستات: در مردان، برداشتن غده پروستات به منظور درمان سرطان پروستات (پروستاتکتومی) شایع‌ترین عاملی است که منجر به بی‌اختیاری استرسی میشود. این روش می‌تواند اسفنکتر را که مستقیماً زیر غده پروستات قرار دارد و مجرای ادرار را احاطه کرده است، ضعیف کند.
عوامل تشدید کننده بی اختیاری ادرار استرسی (SUI)
عوامل دیگری که ممکن است بی‌اختیاری استرسی را بدتر کنند عبارتند از:
- بیماری‌هایی که باعث سرفه مزمن می‌شوند
- چاقی
- سیگار کشیدن، که می‌تواند باعث سرفه‌های مکرر شود
- فعالیت‌های پر تاثیر، مثل دویدن و پریدن (در طی سالیان متمادی)
عوامل خطرساز بی اختیاری ادرار استرسی (SUI)
عواملی که خطر ابتلا به بی‌اختیاری استرسی را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سن: تغییرات فیزیکی که با افزایش سن رخ می‌دهد، مثل ضعیف شدن عضلات، ممکن است احتمال ابتلا به بی‌اختیاری استرسی را افزایش دهد. با این حال، بی‌اختیاری استرسی گاه به گاه می‌تواند در هر سنی رخ بدهد.
- نوع زایمان: زنانی که زایمان طبیعی داشته‌اند بیشتر از زنانی که به روش سزارین زایمان کرده‌اند در معرض بی‌اختیاری ادرار هستند. زنانی هم که برای زایمان سریع‌تر ِنوزادی سالم، با فورسپس زایمان کرده‌اند، ممکن است در معرض خطر بی‌اختیاری استرس بیشتری باشند. به نظر نمی‌رسد زنانی که زایمان به روش خلاء داشته‌اند در معرض خطر بیشتری برای بی‌اختیاری استرسی باشند.
- وزن بدن: افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر در معرض خطر بی‌اختیاری استرسی هستند. اضافه وزن باعث افزایش فشار روی اندام‌های شکم و لگن میشود.
- جراحی قبلی لگن: هیسترکتومی در زنان و جراحی سرطان پروستات در مردان می‌تواند عضلات حمایت کننده مثانه و مجرای ادرار را ضعیف کند و خطر بی‌اختیاری استرسی را افزایش دهد.
عوارض بی اختیاری ادرار استرسی (SUI)
عوارض بی‌اختیاری استرسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پریشانی احساسی: اگر در فعالیت‌های روزانه خود بی‌اختیاری استرس را تجربه می‌کنید، ممکن است از این وضعیت احساس خجالت و ناراحتی کنید و حتی در زمینه کار، فعالیت‌های اجتماعی، روابط و زندگی جنسی‌تان دچار اختلال شوید. برخی از افراد از اینکه به پد یا لباس‌های بی‌اختیاری نیاز دارند خجالت می‌کشند.
- بی‌اختیاری ادرار مختلط: بی‌اختیاری مختلط شایع است و به این معناست که شما بطور همزمان بی‌اختیاری استرسی و بی‌اختیاری فوریتی دارید که به معنی از دست دادن غیر عمدی ادرار تحت تاثیر انقباضات ماهیچه مثانه (مثانه بیش فعال) است.
- بثورات یا تحریک پوستی: پوستی که دائماً با ادرار در تماس است ممکن است تحریک یا زخم و ملتهب شود. اگر اقدامات احتیاطی مانند استفاده از موانع رطوبتی یا پدهای بی‌اختیاری را انجام ندهید، با بی اختیاری شدید غافلگیر خواهید شد.
تشخیص بی اختیاری ادرار استرسی (SUI)
در طول ویزیت، پزشک متخصص اورولوژی، به دنبال سرنخ‌هایی می گردد که ممکن است فاکتورهای کمک کننده را برای تشخیص این مشکل نشان بدهند. در این قرار ملاقات احتمالاً در باره موارد زیر صحبت خواهد شد:
- تاریخچه پزشکی شما
- معاینه فیزیکی، که ممکن است شامل معاینه رکتوم و معاینه لگن در زنان باشد
- نمونه ادرار برای آزمایش عفونت، آثار خون یا سایر ناهنجاری‌ها
- معاینه عصبی مختصر برای شناسایی هر گونه مشکل عصب لگن
- تست استرس ادراری، که در آن پزشک از دست دادن ادرار را هنگام سرفه یا عطسه مشاهده می‌کند
تست‌های عملکرد مثانه
موارد شایع بی‌اختیاری ادرار معمولاً نیازی به آزمایشات اضافی ندارند، با این حال در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای ارزیابی عملکرد مثانه انجام بدهد که شامل موارد زیر است:
-
اندازه‌گیری ادرار باقیمانده بعد از تخلیه: اگر نگرانی در مورد توانایی شما برای تخلیه کامل مثانه وجود دارد، به خصوص اگر مسن‌تر هستید، قبلاً جراحی مثانه داشته‌اید یا مبتلا به دیابت باشید، ممکن است پزشک شما این آزمایش را توصیه کند که نشان می‌دهد مثانه شما چقدر خوب کار می کند.
یک متخصص با روش سی‌تی‌اسکن، تصویربرداری می‌کند تا ببیند بعد از ادرار کردن چه مقدار ادرار در مثانه باقی می‌ماند. در برخی موارد، یک لوله نازک سوند (کاتتر) از مجرای ادرار به مثانه شما عبور داده میشود. کاتتر ادرار باقیمانده را تخلیه می‌کند که بعد میشود آن را اندازه گیری کرد.
- سیستومتری یا نوار مثانه: سیستومتری آزمایشی است که فشار را در مثانه و ناحیه اطراف آن در هنگام پر شدن مثانه اندازه گیری می‌کند. اگر به بیماری عصبی نخاعی مبتلا بوده‌اید، ممکن است پزشک شما این آزمایش را برای بررسی بی‌اختیاری استرسی توصیه کند.
از سوند برای پر کردن آهسته مثانه با مایع گرم استفاده میشود. وقتی که مثانه‌تان پر شد، ممکن است از شما خواسته شود که سرفه یا عطسه کنید تا نشت شما را آزمایش کنند. این روش ممکن است با یک مطالعه فشار جریان ترکیب شود، که نشان می‌دهد مثانه شما برای تخلیه کامل باید چقدر فشار وارد کند.
- ایجاد تصاویری از مثانه در حین عملکرد: ویدیو یورودینامیک آزمایشی است که به کمک تصویربرداری از مثانه شما در حال پر شدن و تخلیه شدن استفاده می‌کند. مایع گرم مخلوط شده به همراه رنگی که در زیر اشعه ایکس دیده میشود، در حین ضبط تصاویر، به تدریج توسط یک سوند در مثانه شما تزریق میشود. در طول مدتی که مثانه شما پر است، تصویربرداری همراه با ادرار کردن برای تخلیه کامل مثانه ادامه می‌یابد.
- سیستوسکوپی: این آزمایش از یک اسکوپ استفاده می‌کند که به مثانه وارد میشود تا انسداد یا هر گونه ناهنجاری در مثانه و مجرای ادرار را بررسی کند. این روش معمولاً در مطب انجام میشود.
شما و پزشکتان باید در مورد نتایج هر آزمایش صحبت کنید و ببینید که چگونه بر روش درمانی شما تأثیر می گذارند.