مثانه خجالتی یا پارورزیس (انگلیسی: Paruresis)، وضعیتی است که در آن فرد از استفاده از توالت وقتی دیگران در آن نزدیکی هستند، می‌ترسد. در نتیجه، وقتی که مجبور به استفاده از دستشویی در مکان‌های عمومی هستند، اضطراب قابل توجهی را تجربه می‌کنند.
کسانی که مثانه خجالتی دارند ممکن است سعی کنند از مسافرت، معاشرت با دیگران و حتی کار در ادارات خودداری کنند. آنها همچنین ممکن است در صورت درخواست آزمایش مواد مخدر برای مدرسه، محل کار و … در ادرار کردن مشکل داشته باشند.
مثانه خجالتی کاملا قابل درمان است!
علائم مثانه خجالتی
کسانی که مثانه خجالتی دارند، از ادرار کردن در یک دستشویی عمومی یا در نزدیکی دیگران، حتی در خانه، می‌ترسند. این افراد حتی وقتی سعی می‌کنند خود را مجبور به استفاده از دستشویی کنند، باز هم نمی‌توانند. اغلب، افراد مبتلا به مثانه خجالتی سعی می‌کنند عادات خود را تغییر دهند تا مجبور نباشند از دستشویی عمومی استفاده کنند. مثلا:
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، مسافرت یا فرصت‌های کاری به دلیل ترس از ادرار کردن در ملاء عام
- نوشیدن مایعات کمتر برای جلوگیری از زیاد ادرار کردن
- احساس اضطراب در هنگام فکر کردن به استفاده از سرویس بهداشتی عمومی یا موقع استفاده از آن، علائمی مثل: ضربان قلب سریع، تعریق، لرزش و حتی غش کردن
- همیشه به دنبال دستشویی‌هایی هستند که خالی‌اند و یا فقط یک توالت دارند.
- رفتن به خانه در زمان ناهار یا استراحت‌های دیگر برای ادرار کردن و بازگشت دوباره به محل کار
- سعی بر استفاده مکرر از دستشویی در خانه تا مجبور نباشند در مکان‌های عمومی این کار را انجام بدهند.
اگر این علائم را به طور منظم تجربه می‌کنید یا خجالتی بودن مثانه‌تان عادات اجتماعی شما را به شدت تغییر داده، باید به پزشک مراجعه کنید.
دلایل خجالتی بودن مثانه
پزشکان مثانه خجالتی را به عنوان یک فوبیای اجتماعی طبقه‌بندی می‌کنند. در حالی که اضطراب و گاهی ترس ممکن است احساسات مرتبط با مثانه خجالتی باشند، پزشکان معمولاً علل آن را به تعدادی از عوامل دیگر مرتبط می‌دانند، از جمله:
- عوامل محیطی، مثل سابقه مسخره شدن، آزار و اذیت شدن یا خجالت از دیگران در رابطه با استفاده از دستشویی
- استعداد ژنتیکی برای اضطراب
- عوامل فیزیولوژیکی، از جمله سابقه مشکلات پزشکی که ممکن است بر توانایی ادرار کردن تأثیر بگذارد.
به اعتقاد پزشکان مثانه خجالتی یک بیماری روانی نیست. با این حال، نشان دهنده یک مشکل در زمینه سلامت روان است که باید مورد حمایت و درمان قرار بگیرد.
درمان مثانه خجالتی
درمان‌های مثانه خجالتی معمولاً شامل ترکیبی از حمایت‌های حرفه‌ای در زمینه سلامت روان و گاهی اوقات هم داروها می‌شود. پزشک شما باید شما را ارزیابی کند تا مطمئن شود که یک اختلال پزشکی زمینه‌ای که بر توانایی شما در دفع ادرار تأثیر می‌گذارد نداشته باشید. اگر تشخیص داده شود که شما مثانه خجالتی دارید، باید با یک برنامه فردی، برای درمان علائم و علل منحصر به فرد شما اقدام شود.
داروهای تجویز شده
پزشک شما ممکن است داروهایی را برای مثانه خجالتی تجویز کند که مثانه یا هر گونه اضطراب زمینه ای را درمان می‌کند. با این حال، داروها همیشه راه حل نیستند و به خصوص برای کسانی که مثانه خجالتی دارند، موثر بودن آنها ثابت نشده است.
نمونه هایی از داروهای تجویز شده برای درمان مثانه خجالتی عبارتند از:
- داروهای تسکین دهنده اضطراب، مثل بنزودیازپین‌ها از جمله: آلپرازولام (زاناکس) یا دیازپام (والیوم)
- داروهای ضد افسردگی، مثل فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (پاکسیل)، یا سرترالین (زولوفت)
- مسدود کننده‌های آلفا آدرنرژیک که عضلات مثانه شما را شل می‌کند تا استفاده از سرویس بهداشتی آسان‌تر شود، مثل تامسولوسین (Flomax)
- داروهایی که برای کاهش احتباس ادراری استفاده می‌شوند، مثل بتانکول (اورکولین)
داروهایی که باید از آنها اجتناب کرد
علاوه بر درمان‌هایی برای کاهش مثانه خجالتی، پزشک ممکن است داروهای شما را هم بررسی کند تا مشخص کند آیا داروهایی که مصرف می‌کنید ممکن است ادرار کردن را دشوارتر کنند یا نه. نمونه هایی از این موارد عبارتند از:
آنتی کولینرژیک‌ها مثل:
- آتروپین
- گلیکوپیرولات (Robinul)
داروهای نورآدرنرژیک (که میزان نوراپی نفرین را در بدن افزایش می‌دهند) مثل:
- ونلافاکسین (Effexor XR)
- نورتریپتیلین (Pamelor)
- بوپروپیون (ولبوترین)
- اتوموکستین (Strattera)
پزشکان خیلی از این داروها را به عنوان داروهای ضد افسردگی تجویز می‌کنند.
حمایت از سلامت روان
حمایت از سلامت روان برای مثانه خجالتی می‌تواند شامل درمان شناختی رفتاری یا سی‌بی‌تی (CBT) باشد. این نوع درمان شامل کار با یک درمانگر برای شناسایی راه‌هایی است که باعث شده مثانه خجالتی، رفتارها و افکار شما را تغییر دهد و به آرامی شما را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که بتوانید ترس خود را از بین ببرید. این روش می‌تواند بین ۶ تا ۱۰ جلسه درمانی طول بکشد. تخمین زده می‌شود که از هر ۱۰۰ نفر، ۸۵ نفر می‌توانند مثانه خجالتی خود را با روش سی‌بی‌تی کنترل کنند. شرکت در گروه‌های پشتیبانی آنلاین یا حضوری هم می‌تواند کمک کننده باشد.
عوارض مثانه خجالتی
مثانه خجالتی می‌تواند عوارض اجتماعی و فیزیکی داشته باشد. اگر ادرار خود را برای مدت طولانی نگه دارید، در معرض خطر عفونت دستگاه ادراری و همچنین ضعیف شدن عضلات کف لگن که برای ادرار کردن استفاده می‌شوند، خواهید بود. همچنین ممکن است به دلیل محدود کردن مصرف مایعات، سنگ کلیه، سنگ غدد بزاقی و سنگ کیسه صفرا بگیرید.
اضطراب مرتبط با مثانه خجالتی می‌تواند شما را به تغییر چشمگیری در رفتارهای‌تان سوق بدهد که حتی از بیرون رفتن با جمع اجتناب کنید. این می‌تواند روابط شما با دوستان و خانواده را تحت تاثیر قرار بدهد و مانع از توانایی شما در انجام کارهایتان شود.
به هر حال، مثانه خجالتی یک بیماری قابل درمان است. اگر مثانه خجالتی دارید، می‌توانید اضطراب خود را کاهش بدهید و بدون ترس از توالت‌های عمومی استفاده کنید. با این حال، حمایت پزشکی و سلامت روان مورد نیاز برای رسیدن شما به این هدف ممکن است کمی زمانبر باشد (از ماه‌ها تا سال‌ها).