بیاختیاری ادرار، نشت بیاختیار ادرار است که میتواند موقع سرفه، خندیدن، عطسه و یا دویدن اتفاق بیفتد؛ یا حتی ممکن است ناگهان به دستشویی نیاز پیدا کنید اما نتوانید قبل از نشت ادرار به آنجا برسید. مشکلات کنترل مثانه به خصوص در افراد مسن بسیار شایع است؛ که البته گرچه مشکلات عمدهای برای سلامتی ایجاد نمیکند، اما میتواند فرد را شرمنده کند.
بیاختیاری میتواند یک مشکل کوتاه مدت باشد که در اثر عفونت ادراری، دارو یا یبوست ایجاد میشود. که بههرحال، با درمان عوامل ایجاد کننده آن، وضعیت بیاختیاریتان بهتر میشود. این نوشتار در اصل، بر بیاختیاری مداوم ادرار متمرکز است.
بیاختیاری ادرار دو نوع اصلی دارد که بعضی از زنان، به ویژه زنان مسن، به هر دوی آن مبتلا هستند.
بیاختیاری ادرار استرسی
زمانی اتفاق میافتد که عطسه، سرفه، خنده یا پیادهروی سرعتی کنید و یا کارهای دیگری انجام دهید که به مثانه فشار وارد کند. این رایج ترین نوع مشکل کنترل مثانه در زنان است.
بیاختیاری ادرار اضطراری/فوریتی
وقتی اتفاق میافتد که نیاز شدید به دفع ادرار داشته باشید اما نتوانید به موقع به توالت برسید. این بیاختیاری حتی ممکن است زمانی رخ بدهد که مثانه شما فقط حجم کمی ادرار را در خود نگه داشته است. بعضی از خانمها قبل از اینکه به طور تصادفی دچار نشت ادرار شوند، معمولا هیچ اخطار یا علامتی ندارند. زنان دیگر ممکن است موقع نوشیدن آب، شنیدن صدای آب یا لمس آب روان، ادرارشان نشت کند. مثانه بیش فعال (OAB) هم نوعی بی اختیاری اضطراری است. اما لزوما همه کسانی که مثانه بیش از حد فعال دارند، دچار نشت ادرار نمیشوند.
عوامل بروز بیاختیاری ادرار
مشکلات مربوط به کنترل مثانه ممکن است به دلیل موارد زیر ایجاد شود:
– ضعف عضلات در مجاری ادراری تحتانی
– مشکلات یا آسیب در دستگاه ادراری یا در اعصاب کنترل کننده ادرار
بیاختیاری استرسی یا فشاری میتواند ناشی از زایمان، افزایش وزن یا سایر شرایطی باشد که باعث کشش عضلات کف لگن میشود. وقتی این عضلات نتوانند مثانه شما را به درستی پشتیبانی کنند، مثانه به سمت پایین افتاده و روی واژن فشار وارد میکند. در این حالت، چون نمیتوانید عضلات مسئول بسته نگهداشتن مجرای ادرار را سفت کنید، بنابراین ممکن است موقع سرفه، عطسه، خنده، ورزش یا انجام فعالیتهای دیگر، به دلیل فشار اضافی که به مثانه وارد میشود ادرارتان نشت کند.
بیاختیاری اضطراری، ناشی از عضله مثانه بیش فعال است که ادرار را از مثانه خارج میکند. این مشکل ممکن است در اثر تحریک مثانه، استرس عاطفی یا شرایط مغزی مثل بیماری پارکینسون و یا سکته مغزی ایجاد شود. بسیاری از اوقات پزشکان متوجه نمیشوند که علت این بیماری چیست.
علائم بیاختیاری ادرار
علامت اصلی، نشت تصادفی ادرار است.
اگر به بیاختیاری استرسی دچار باشید، ممکن است موقع سرفه، عطسه، خنده، ورزش یا کارهای مشابه، کمی از ادرارتان نشت کند.
اگر بیاختیاری ادرار از نوع اضطراری داشته باشید، ممکن است بطور ناگهانی احساس ادرار و نیاز به دفع آن کنید. با این نوع مشکل کنترل ِمثانه، ممکن است مقدار بیشتری از ادرار شما نشت و لباستان را خیس کند یا حتی روی پاهایتان جاری شود.
اگر بیاختیاری مختلط داشته باشید، ممکن است علائم هر دو مشکل را داشته باشید.
روش تشخیص بیاختیاری ادرار
پزشک اورولوژیست درمورد اینکه چه چیزهایی و چه مقدار مینوشید، از شما سوال میکند. همچنین از شما میپرسد که چند بار و به چه حجمی ادرار میکنید و یا دچار نشتی میشوید. پیگیری این موارد با استفاده از دفتر یادداشت کارکرد مثانه، مربوط به ۴-۳ روز قبل از مراجعه به پزشک، میتواند مثمرثمر باشد.
پزشک شما را معاینه میکند و ممکن است چند آزمایش ساده برای یافتن علت مشکل کنترل مثانه انجام دهد. اگر او فکر کند که ممکن است بیش از یک مشکل داشته باشید، احتمالاً نیاز به انجام آزمایشهای بیشتری خواهید داشت.
روش درمان بیاختیاری ادرار
روشهای درمانی برای هر فرد متفاوت است و به نوع بیاختیاری و میزان تأثیر آن بر زندگی شما بستگی دارد. بعد از تشخیص عامل بیاختیاری، ممکن است درمان شما شامل حرکات ورزشی، حرکات تمرینی مثانه، دارو، پساری (ابزار واژینال) یا ترکیبی از این موارد باشد. بعضی از موارد ممکن است نیازمند جراحی باشد. بعضی موارد هم وجود دارد که در خانه انجام میشوند و میتوانند برای کنترل بیاختیاری کافی باشند:
روزی چند بار در ساعات مشخص به دستشویی بروید و لباسی بپوشید که درآوردنش راحت باشد.
علائم و هر گونه نشت ادرار را در دفتر کارکرد مثانه یادداشت کنید.
جلوگیری از بیاختیاری ادرار
تقویت عضلات لگن با تمرینات کگل ممکن است خطر بیاختیاری را کاهش دهد. همچنین اگر سیگار میکشید، سعی کنید آن را ترک کنید. ترک باعث کاهش سرفه میشود و این به کاهش بیاختیاری کمک میکند.