بی‌­اختیاری ادرار (از دست دادن کنترل مثانه) یک مشکل شایع و اغلب ناراحت کننده است. دامنه شدت آن از «نشت گاه به گاه ادرار هنگام سرفه یا عطسه» تا «فوریت شدید و ناگهانی برای دفع ادرار به طوری که نمی‌توان خود را به موقع به توالت رساند» متغیر است.

اگرچه بی‌­اختیاری ادرار اغلب با افزایش سن رخ می­‌دهد، اما از پیامدهای قطعی سالمندی نیست. اگر بی‌­اختیاری ادرار فعالیت­‌های روزمره شما را تحت تاثیر قرار داده است، حتما به پزشک مراجعه کنید. در بیشتر مواقع تغییرات ساده در سبک زندگی یا درمان­‌های پزشکی ساده می­‌تواند بی­‌اختیاری ادرار را کاهش دهد یا آن را به طور کامل متوقف کند.

سیستم ادراری زنان مرکز اورولوژی مهراد دستگاه ادراری زنان

سیستم ادراری شامل کلیه‌­ها، میزنای، مثانه و میزراه است و وظیفه دفع مواد زائد بدن از طریق ادرار را بر عهده دارد. کلیه‌­ها در قسمت پشتی ناحیه فوقانی شکم قرار دارند و با فیلتر کردن مواد زائد و مایع از خون، ادرار تولید می­‌کنند. ادرار سپس از طریق حالب (میزنای) به مثانه منتقل می­‌شود، ادرار در مثانه ذخیره می‌­شود و تا زمانی که بتوانید در زمان مناسب آن را دفع کنید در مثانه می‌­ماند.

دستگاه ادراری مردان

سیستم ادراری شامل کلیه­‌ها، میزنای، مثانه و میزراه است و وظیفه دفع مواد زائد بدن از طریق ادرار را بر عهده دارد. کلیه‌­ها در قسمت پشتی ناحیه فوقانی شکم قرار دارند و با فیلتر کردن مواد زائد و مایع از خون، ادرار تولید می­‌کنند. ادرار سپس از طریق حالب (میزنای) به مثانه منتقل می­‌شود، ادرار در مثانه ذخیره می‌­شود و تا زمانی که بتوانید در زمان مناسب آن را دفع کنید در مثانه می­‌ماند.

سیستم ادراری مردان مرکز اورولوژی مهراد

علائم بی‌اختیاری ادرار

افراد بسیاری نشت گاه به گاه و جزئی ادرار را تجربه می‌­کنند. برخی‌­ها نیز ممکن است مکررا مقادیر کم تا متوسطی ادرار را بدون اختیار خود دفع کنند.

انواع بی‌­اختیاری ادرار عبارتند از:

  • بی‌­اختیاری ناشی از فشار: اگر با سرفه، عطسه، خنده، ورزش یا بلند کردن چیز سنگین مثانه را تحت فشار قرار دهید، ادرار نشت می‌­کند.
  • بی­‌اختیاری ادرار فوریتی: بعد از یک دفع ادرار غیررادی به صورت شدید و ناگهانی نیاز به دفع ادرار خواهید داشت. ممکن است به طور مکرر به خصوص در طول شب نیاز به دفع ادرار داشته باشید. بی‌اختیاری فوریتی ممکن است در اثر یک بیماری خفیف مانند عفونت یا در اثر بیماری­‌های شدیدتر مانند اختلال عصبی یا دیابت ایجاد شود.
  • بی­‌اختیاری ادراری سرریز شده: به دلیل اینکه مثانه کاملا خالی نمی­‌شود، دچار سرریز مکرر یا پیوسته ادرار می­‌شوید.
  • بی‌­اختیاری عملکردی: یک نقص جسمی یا روحی باعث می­‌شود که نتوانید خود را به موقع به توالت برسانید. به عنوان مثال، اگر مبتلا به آرتروز شدید باشید، ممکن است نتوانید دکمه­‌های شلوارتان را به موقع باز کنید.
  • بی­‌اختیاری ادراری مخلوط: بیش از یک نوع بی­‌اختیاری ادرار را تجربه می­‌کنید.

ممکن است برایتان راحت نباشد که ب‌ی­اختیاری ادراری خود را با پزشک مطرح کنید. اما اگر مکررا دچار بی‌اختیاری می‌­شوید و یا این مشکل کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار داده است، باید با پزشک مشورت کنید زیرا بی‌­اختیاری ادرار ممکن است …

  • نشان دهنده یک بیماری زمینه‌­ای جدی­‌تر باشد
  • باعث شود فعالیت­‌های خود را محدود کنید و تعاملات اجتماعی خود را کاهش دهید
  • خطر افتادن سالمندان را در حین عجله برای رفتن به توالت افزایش دهد

علت بی‌اختیاری ادرار

بی‌­اختیاری ادرار بیماری نیست، بلکه یک علامت است. این علامت ممکن است به واسطه عادات روزمره، بیماری­‌های زمینه‌­ای یا مشکلات جسمی بروز کند. پزشک با معاینه دقیق می­‌تواند به شما کمک کند تا دلیل بی‌­اختیاری ادرار خود را بفهمید.

بی­‌اختیاری موقت ادرار

برخی از نوشیدنی‌ها، غذاها و داروها ممکن است ادرارآور باشند، یعنی مثانه شما را تحریک کرده و حجم ادرار شما را افزایش می‌دهند. این موارد عبارتند از:

  • الکل
  • کافئین
  • نوشیدنی‌های کربناته و آب گازدار
  • شیرین­‌کننده‌های مصنوعی
  • شکلات
  • فلفل تند
  • غذاهایی که دارای مقادیر بالایی ادویه، شکر یا اسید هستند، به ویژه مرکبات
  • داروهای مخصوص قلب و فشار خون، آرام‌بخش‌ها و شل­‌کننده‌های عضلات
  • مقادیر زیادی ویتامین C

بی‌­اختیاری ادرار ممکن است ناشی از یک بیماری پزشکی قابل درمان باشد، مانند:

  • عفونت مجاری ادراری: عفونت‌ها می‌توانند مثانه را تحریک کنند و باعث می‌شوند که اضطرار شدیدی برای دفع ادرار را تجربه کنید و گاهی اوقات دچار بی‌اختیاری ادرار شوید.
  • یبوست: راست روده نزدیک مثانه قرار دارد و اعصاب مشترک بسیاری با مثانه دارد. وجود مدفوع سفت و فشرده در راست روده باعث بیش‌فعالی این اعصاب و افزایش دفعات دفع ادرار می‌شود.

بی‌اختیاری دائمی ادرار

بی‌­اختیاری ادرار ممکن است در اثر یک سری مشکلات جسمی یا تغییرات زمینه‌­ای به یک مشکل دائمی مبدل شود، از جمله این عوامل عبارتند از:

  • بارداری: تغییرات هورمونی و افزایش وزن جنین می‌­تواند منجر به «بی­‌اختیاری ادراری ناشی از فشار» شود.
  • زایمان: زایمان از طریق واژن می­‌تواند عضلات مسئول کنترل مثانه را ضعیف کند و به اعصاب مثانه و بافت پشتیبان آن نیز آسیب برساند، که این امر منجر به افتادگی کف لگن (پرولاپس) می­‌شود. به دنبال پرولاپس، مثانه، رحم، راست روده و روده کوچک به پایین‌­تر از حد معمول خود کشیده می­‌شوند و در محدوده واژن برجستگی ایجاد می­‌کنند. این برآمدگی­‌ها می­‌توانتد بی‌­اختیاری ادرار به دنبال داشته باشند.
  • تغییرات ناشی از سالمندی: پیری عضله مثانه می­‌تواند ظرفیت مثانه را برای ذخیره ادرار کاهش دهد. انقباضات غیر ارادی مثانه نیز با افزایش سن بیشتر می­‌شوند.
  • یائسگی: زنان بعد از یائسگی استروژن کمتری تولید می­‌کنند. استروژن به حفظ سلامت پوشش داخلی مثانه و میزراه کمک می­‌کند. تخریب این بافت­‌ها ممکن است بی‌­اختیاری ادرار را تشدید کند.
  • برداشتن رحم (هیسترکتومی): مثانه و رحم زنان توسط ماهیچه­‌ها و رباط­‌های یکسانی پشتیبانی می‌­شوند. تمام جراحی­‌های مربوط به سیستم تولید مثل زنان و به ویژه جراحی برداشتن رحم ممکن است به عضلات حمایت کننده کف لگن آسیب وارد کند و منجر به بی‌­اختیاری ادرار شود.
  • بزرگ شدن پروستات: بزرگ شدن غده پروستات به خصوص در مردان مسن اغلب باعث بی­‌اختیاری ادرار می‌­شود، نام این بیماری هیپرپلازی خوش­خیم پروستات است.
  • سرطان پروستات: عدم درمان سرطان پروستات در مردان ممکن است با «بی‌­اختیاری ادراری ناشی از فشار» همراه باشد. اما بیشتر اوقات، بی­‌اختیاری ادرار یکی از عوارض جانبی درمان سرطان پروستات است.
  • انسداد: وجود تومور در هر جای دستگاه ادراری می‌­تواند جریان طبیعی ادرار را مسدود کند و منجر به «بی­‌اختیاری ادراری سرریز شده» شود. گاهی اوقات سنگ­‌های دستگاه ادراری (توده‌­های سخت و سنگ مانند که در مثانه تشکیل می‌­شوند) باعث نشت ادرار می­‌شوند.
  • اختلالات عصبی: مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، تومور مغزی یا آسیب نخاعی می‌­تواند در سیگنال­‌های عصبی درگیر در کنترل مثانه تداخل ایجاد کند و باعث بی­‌اختیاری ادرار شود.

ریسک فاکتور در بی‌اختیاری ادرار

عواملی که خطر ابتلا به بی­‌اختیاری ادرار را در شما افزایش می­‌دهند عبارتند از:

  • جنسیت: زنان بیشتر از مردان دچار «بی‌­اختیاری ادرار ناشی از فشار» می‌­شوند. بارداری، زایمان، یائسگی و آناتومی طبیعی زنان علت این تفاوت است. با این حال، مردانی که دچار بیماری‌های مربوط به غده پروستات هستند مستعد ابتلا به «بی‌­اختیاری ادرار فوریتی» و «اختلال ادرار سرریز شده» هستند.
  • سن: قدرت عضلات مثانه و میزراه با افزایش سن تا حدی کاهش می­‌یابد. افزایش سن ظرفیت مثانه برای نگه داشتن ادرار را کاهش می‌­دهد و احتمال دفع غیر­ارادی ادرار را افزایش می‌­دهد.
  • اضافه وزن: افزایش وزن فشار وارد بر مثانه و عضلات اطراف را افزایش می‌­دهد که این امر باعث ضعف آنها می‌­شود و باعث می­‌شود هنگام سرفه یا عطسه ادرار نشت کند.
  • سیگار کشیدن: استفاده از دخانیات می‌­تواند خطر بروز بی­‌اختیاری ادرار را افزایش دهد.
  • سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده و فامیل دچار بی­‌اختیاری ادرار به ویژه بی‌­اختیاری فوریتی باشد، احتمال ابتلای شما به این بیماری بیشتر است.
  • سایر بیماری­ها: بیماری­‌های عصبی یا دیابت ممکن است خطر ابتلا به بی‌­اختیاری را افزایش دهد.

عوارض بی‌اختیاری ادرار

عوارض بی‌­اختیاری ادراری مزمن شامل موارد زیر است:

  • مشکلات پوستی: پوستی که دائما مرطوب باشد ممکن است دچار بثورات (راش)، عفونت‌­های پوستی و زخم شود.
  • عفونت‌­های دستگاه ادراری: بی­‌اختیاری، خطر ابتلا به عفونت­‌های ادراری مکرر را افزایش می­‌دهد.
  • اثرگذاری روی زندگی شخصی: بی‌­اختیاری ادرار می­‌تواند بر روابط اجتماعی، شغلی و شخصی شما اثر بگذارد.

پیشگیری از بی‌اختیاری ادرار

بی‌­اختیاری ادرار همیشه قابل پیشگیری نیست. با این حال، با کمک موارد زیر می­توان خطر آن را کاهش داد:

  • داشتن وزن سالم
  • انجام ورزش‌­ها و تمرینات کف لگن
  • پرهیز از موارد تحریک کننده مثانه، مانند کافئین، الکل و غذاهای اسیدی
  • مصرف فیبر بیشتر؛ فیبر می­‌تواند از یبوست که از علل بی‌­اختیاری ادرار است جلوگیری کند
  • عدم مصرف سیگار، یا اینکه به دنبال ترک سیگار باشید

تشخیص بی‌اختیاری ادرار

تعیین نوع بی‌­اختیاری ادراری که دچار آن هستید مهم است. پزشک می‌­تواند با توجه به علائمی که دارید تشخیص دهد که به کدام نوع از بی­‌اختیاری دچار هستید. این اطلاعات به تصمیم­‌گیری برای درمان کمک می­کند.

پزشک شما احتمالا کارش را با گرفتن یک شرح حال کامل و معاینه فیزیکی شروع می­‌کند. سپس ممکن است از شما بخواهد که مانور ساده‌­ای مانند سرفه کردن انجام دهید که بی­‌اختیاری ادرار را نشان می­‌دهد.

پس از انجام این مرحله، احتمالا پزشک موارد زیر را به شما توصیه می­‌کند:

  • آزمایش ادرار: نمونه ادرارتان از نظر علائمی چون عفونت، رد خون یا سایر ناهنجاری­‌ها بررسی می‌­شود.
  • ثبت خاطرات مثانه: به مدت چند روز میزان نوشیدن، زمان دفع ادرار، میزان ادرار تولیدی، اینکه آیا فوریت دفع ادرار برایتان پیش می­‌آید یا خیر، و تعداد دوره­‌های بی‌اختیاری را یادداشت کنید.
  • اندازه‌­گیری باقیمانده ادرار پس از تخلیه مثانه: از شما درخواست می­‌شود در ظرفی که میزان ادرار را اندازه‌گیری می­‌کند ادرار کنید (تخلیه مثانه). سپس پزشک با استفاده از سوند یا آزمایش سونوگرافی میزان ادرار باقی­مانده در مثانه شما را بررسی می‌­کند. اگر مقادیر زیادی ادرار در مثانه باقیمانده باشد ممکن است به این معنی باشد که دچار انسداد در دستگاه ادراری خود هستید و یا در اعصاب و عضلات مثانه مشکل دارید.

در صورتی که به اطلاعات بیشتری احتیاج باشد، پزشک آزمایشات تخصصی­‌تری مانند آزمایش یورودینامیک و سونوگرافی لگن را پیشنهاد می‌­دهد. این آزمایشات معمولا در صورتی انجام می‌­شود که قرار باشد جراحی کنید.

درمان بی‌اختیاری ادرار

درمان بی‌­اختیاری ادرار به نوع بی‌­اختیاری، شدت آن و علت اصلی بروز آن بستگی دارد. ممکن است ترکیبی از درمان­‌ها لازم باشد. اگر یک بیماری زمینه‌­ای عامل بروز این علائم باشد، پزشک ابتدا آن بیماری را درمان می­‌کند.

پزشک احتمالا ابتدا درمان­‌های کم­‌تهاجمی را توصیه می‌­کند و تنها در صورت عدم موفقیت این روش‌­ها به سراغ گزینه­‌های دیگر می‌رود.

تکنیک‌­های رفتاری

پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

تمرین مثانه برای اینکه بتوانید هنگام احساس فوریت برای دفع ادرار، آن را به تعویق بی‌اندازید. اوایل که تمرین را شروع کردید هر بار که فوریت شدیدی برای دفع ادرار احساس کردید سعی کنید ۱۰ دقیقه آن را نگه دارید. هدف این است که مدت زمان بین رفتن به توالت را طولانی کنید به طوری که هر ۲.۵ تا ۳.۵ ساعت ادرار کنید.

تخلیه مضاعف مثانه را تمرین کنید، تا یاد بگیرید مثانه را کامل تخلیه کنید و بدین طریق از «بی­‌اختیاری سرریز شده» جلوگیری کنید. تخلیه مضاعف مثانه به این معناست که ادرار کنید و سپس چند دقیقه منتظر بمانید و دوباره سعی کنید.

برای رفتن به توالت برنامه‌­ریزی کنید و هر دو تا چهار ساعت ادرار کنید نه اینکه منتظر بمانید تا وقتی که نیاز به دفع ادرار پیدا کنید.

مایعات مصرفی و رژیم غذایی خود را مدیریت کنید تا کنترل مجدد مثانه را به دست بگیرید. ممکن است لازم باشد الکل، کافئین یا غذاهای اسیدی را کاهش داده یا به کلی از آنها پرهیز کنید. کاهش مصرف مایعات، کاهش وزن یا افزایش فعالیت بدنی نیز می­‌تواند این مشکل را برطرف کند.

تمرین عضلات کف لگن

عضلات کف لگن زنان

عضلات کف لگن مانند هاموک عمل می­‌کنند و اندام­‌های درون لگن از جمله رحم، مثانه و راست روده را پشتیبانی می‌­کنند. تمرینات کگل می‌تواند به تقویت این عضلات کمک کند.

عضلات کف لگن مردان

عضلات کف لگن مردان مثانه و روده را پشتیبانی می­‌کنند و بر عملکرد جنسی مردان تاثیر می­‌گذارند. تمرینات کگل می­‌تواند به تقویت این عضلات کمک کند.

 

ممکن است پزشک توصیه کند برای تقویت عضلاتی که در کنترل ادرار دخیل هستند این تمرینات را مرتبا انجام دهید. تمرینات کگل نیز موثر هستند؛ این تمرینات به ویژه برای «بی‌­اختیاری ادرار ناشی از فشار» موثر هستند اما می­‌توانند به «بی­‌اختیاری فوریتی» نیز کمک کنند.

برای انجام تمرینات عضلات کف لگن، فرض کنید می­خواهید جریان ادرار خود را متوقف کنید. پس:

  • ماهیچه­‌هایی را که برای نگه‌داشتن ادرار استفاده می‌­کنید سفت کنید (منقبض کنید) و پنج ثانیه نگه دارید و سپس به مدت پنج ثانیه آن را شل کنید. (اگر این کار خیلی دشوار است، با دو ثانیه نگه داشتن و سه ثانیه شل کردن تمرین را شروع کنید).
  • سعی کنید انقباضات را هر بار به مدت ۱۰ ثانیه حفظ کنید.
  • هر روز حداقل سه دور ۱۰ تایی را انجام دهید.

ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که برای شناسایی و انقباض عضلات به جا از یک متخصص فیزیوتراپی کمک بگیرید و یا اینکه روش­‌های بیوفیدفک را امتحان کنید.

الکترودهایی به طور موقت در راست روده یا واژن قرار می­‌گیرند تا عضلات کف لگن را تحریک و تقویت کنند. تحریک الکتریکی ملایم برای درمان «بی‌­اختیاری ادراری ناشی از فشار» و «بی­‌اختیاری ادراری فوریتی» موثر است، البته ممکن است در طی چندین ماه به چندین روش درمانی نیاز پیدا کنید.

داروها

داروهایی که معمولا برای درمان بی­‌اختیاری ادرار استفاده می­‌شوند عبارتند از:

  • آنتی­‌کولینرژیک­‌ها: این داروها می­‌توانند مثانه بیش­‌فعال را آرام کنند و می­‌توانند برای «بی­‌اختیاری فوریتی» مفید باشند. به عنوان مثال می‌توان به اکسی­بوتینین (دیتروپان ایکس ال)، تولترودین (دترول)، داریفناسین (انابلکس)، فسوترودین (توویاز)، سولیفناسین (وزیکیر) و تروسپیوم (سانکتورا) اشاره کرد.
  • میرابگرون (میربتریک): این دارو برای درمان بی­‌اختیاری فوریتی استفاده می­‌شود. این دارو عضلات مثانه را شل می­‌کند و می­‌تواند مقدار ادراری را که مثانه می­‌تواند نگهدارد افزایش دهد. همچنین می­‌تواند میزان ادرار در هر بار دفع را افزایش دهد و به تخلیه کامل مثانه کمک کند.
  • آلفا بلاکرها (مسدودکننده­های آلفا): این داروها عضلات گردن مثانه و فیبرهای عضلانی پروستات را در مردان مبتلا به «بی­‌اختیاری فوریتی» یا «بی­‌اختیاری سرریز شده» شل کرده و تخلیه مثانه را آسان می­‌کنند. به عنوان مثال می­‌توان به تامسولوزین (فلومکس)، آلفوزوسین (اوروکساترال)، سیلودوسین (راپافلو)، دوکسازوسین (کاردورا) و ترازوسین اشاره کرد.
  • استروژن موضعی: برای خانم­ها می‌­توان از استروژن موضعی با دوز کم و به صورت پماد واژینال، حلقه (رینگ) یا پچ استفاده کرد. این دارو می‌­تواند به کشسانی و جوان‌سازی بافت‌­های مجرای ادراری و واژن کمک کند. استفاده از استروژن سیستمیک (مصرف هورمون به صورت قرص) برای درمان بی­‌اختیاری ادرار توصیه نمی­‌شود و حتی ممکن است باعث تشدید آن شود.

تجهیزات پزشکی

 

انواع پساری رحمبند مرکز اورولوژی مهراد انواع پساری (رحم­‌بند)

رحم‌­بندها در اشکال و اندازه‌­های مختلفی ارائه می­‌شوند. این دستگاه درون واژن شما قرار می­‌گیرد و از بافت واژن که در اثر افتادگی اندام­های درون لگن جابجا شده پشتیبانی می­‌کند. پزشک می‌تواند رحم‌­بند مناسب برای شما را جای­گذاری کند و به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید کدام نوع رحم‌­بند برای متناسب با نیاز شما است.

دستگاه­‌هایی که برای درمان زنان مبتلا به بی‌­اختیاری طراحی شده‌­اند عبارتند از:

  • دستگاه داخل میزراهی: یک وسیله یکبار مصرف کوچک و شبیه تامپون است که قبل از انجام فعالیت‌­های خاص مانند تنیس که بی‌­اختیاری را تحریک می­‌کنند در مجرای ادرار قرار می­‌گیرد. این دستگاه برای جلوگیری از نشت ادرار مانند پلاگ عمل می­‌کند و قبل از اقدام به دفع ادرار برداشته می‌­شود.
  • رحم­‌بند (پساری): یک حلقه سفت است که در واژن قرار می­‌گیرد و می‌­توانید تمام روز آن را بپوشید. این دستگاه معمولا برای کسانی استفاده می‌­شود که دچار نوعی از پرولاپس (افتادگی) هستند که باعث بی­‌اختیاری می­‌شود. رحم­‌بند مثانه شما را که در نزدیکی واژن قرار گرفته بالا نگه می­‌دارد و بدین طریق از نشت ادرار جلوگیری می‌­کند.

درمان‌­های مداخله‌­ای

درمان­‌های مداخله‌­ای که می­‌توانند به درمان بی‌­اختیاری ادرار کمک کنند عبارتند از:

  • تزریق مواد حجم دهنده (بالکینگ متریال): یک ماده مصنوعی به بافت اطراف مجرای ادرار تزریق می‌­شود. «مواد حجم دهنده» به بسته شدن مجرای ادرار و کاهش نشت ادرار کمک می‌کند. به طور کلی کارایی این روش نسبت به درمان­‌های تهاجمی مانند انجام جراحی برای درمان «بی­‌اختیاری ناشی از فشار» خیلی کمتر است و معمولا به طور مرتب باید آن را تکرار کرد.
  • سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس): تزریق بوتاکس به عضله مثانه برای افرادی که مثانه بیش فعال دارند مفید است. بوتاکس به طور کلی فقط در صورتی تجویز می­‌شود که سایر داروهای خط اول موفق عمل نکرده باشند.
  • محرک­‌های عصبی: دستگاهی شبیه ضربان­‌ساز است که زیر پوست کاشته می‌­شود و پالس­‌های الکتریکی بدون دردی را به اعصاب کنترل­‌کننده مثانه (اعصاب ساکرال) می‌­رسانند. اگر سایر روش­‌های درمانی موثر واقع نشوند، تحریک اعصاب ساکرال می­‌تواند بی­‌اختیاری ادرار را کنترل کند. می‌­توانیم این دستگاه را زیر پوست باسن کار بگذاریم و آن را با سیم به ناحیه تحتانی کمر و بالای ناحیه شرمگاه متصل کنیم یا با استفاده از وسیله خاصی آن را وارد واژن کنیم.

 

دستگاه­های تحریک کننده عصب ساکرال (خاجی)

تحریک عصب ساکرال یک گزینه جراحی است و شامل یک دستگاه ایمپلنت کوچک است که در حین تحریک عصب ساکرال تکانه­‌های الکتریکی را به اعصاب تنظیم‌­کننده فعالیت مثانه (اعصاب ساکرال) می­‌رساند. این دستگاه زیر پوست در قسمت تحتانی کمر قرار می­‌گیرد، یعنی جایی که جیب پشتی شلوار قرار می‌­گیرد. این تصویر جای دستگاه را نشان می‌­دهد تا بتوانید دستگاه را بهتر مشاهده کنید.

عمل جراحی

اگر سایر درمان‌­ها موثر واقع نشوند، استفاده از چندین روش جراحی می‌­تواند مشکلاتی را که باعث بی­‌اختیاری ادرار می‌­شوند درمان کند:

  • روش­‌های اسلینگ: در این روش از نوارهایی از جنس بافت بدن، یا مواد و مش‌­های مصنوعی برای ساخت اسلینگ لگنی در اطراف مجرای ادراری و گردن مثانه (عضله ضخیم شده در محل اتصال مثانه به مجرای ادرار) استفاده می­‌شود. اسلینگ به بسته نگه داشتن مجرای ادرار مخصوصا هنگام سرفه یا عطسه کمک می­‌کند. این روش برای درمان «بی­‌اختیاری ناشی از فشار» استفاده می­‌شود.
روش اسلینگ

اسلینگ قطعه‌­ای از بافت انسانی یا حیوانی یا یک نوار مصنوعی است که جراح برای پشتیبانی از گردن مثانه و مجرای ادراری جایگذاری می‌­کند. دو روش اسلینگ وجود دارد؛ رتروپوبیس و ترانس­اوبتراتور. هر دو روش برای کاهش یا از بین بردن «بی‌­اختیاری ناشی از فشار» در زنان طراحی شده‌­اند.

  • تعلیق گردن مثانه: این روش برای پشتیبانی از مجرای ادراری و مثانه طراحی شده است – گردن مثانه ناحیه‌­ای از عضله ضخیم شده که مثانه را به مجرای ادرار متصل می‌­کند. در این روش باید یک برش شکمی انجام شود، بنابراین باید با بیهوشی عمومی یا نخاعی انجام شود.
تعلیق گردن مثانه

سیستم تعلیق گردن مثانه از گردن مثانه و مجرای ادراری پشتیبانی می‌­کند و خطر «بی‌­اختیاری ناشی از فشار» را کاهش می­‌دهد. این روش جراحی شامل بخیه زدن بافت واژن نزدیک گردن مثانه (جایی که مثانه و مجرای ادرار به هم می‌­رسند) و وصل کردن آنها به رباط‌­های نزدیک استخوان پوبیس (شرمگاه) است.

  • جراحی پرولاپس (افتادگی): جراحی زنانی که مبتلا به بی­‌اختیاری مختلط و افتادگی اندام لگن هستند، ترکیبی از روش اسلینگ و جراحی پرولاپس است.
  • اسفنکتر ادراری مصنوعی: در مردان، یک حلقه کوچک و سرشار از مایع در اطراف گردن مثانه کاشته می­‌شود و اسفنکتر ادرار را بسته نگه می‌­دارد مگر اینکه خودتان بخواهید ادرار را دفع کنید. برای دفع ادرار باید دریچه‌­ای را که زیر پوست­تان کاشته شده فشار دهید، این کار باعث می­‌شود که حلقه تخلیه ­شود و اجازه می­‌دهد ادرار از مثانه خارج شود.

پد و کاتتر جاذب

اگر درمان­‌های پزشکی نتوانند بی­‌اختیاری را به طور کامل از بین ببرند، می­‌توانید محصولاتی را امتحان کنید که مشکل نشت ادرار را کاهش می­‌دهند:

  • پد و پوشش محافظ: حجم بیشتر این محصولات از یک لباس زیر معمولی بیشتر نیست و می­‌توان آنها را به راحتی زیر لباس­های روزانه پوشید. مردانی که دچار نشت قطره قطره‌­ای ادرار هستند، می­‌توانند از جمع کننده قطره­ای استفاده کنند – جمع کننده قطره­ای یک کیسه کوچک از جنس پد جاذب است که دور آلت تناسلی مرد را می­‌پوشاند و با کمک لباس زیر مناسب در جای خود ثابت می­‌شود.
  • کاتتر: اگر علت بی‌­اختیاری شما این باشد که مثانه به درستی تخلیه نمی­‌شود، ممکن است پزشک توصیه کند که چند بار در روز یک لوله نرم (کاتتر) را در مجرای ادراری خود قرار دهید تا مثانه تخلیه شود. نحوه تمیز کردن این کاتترها را به شما آموزش می‌­دهند تا بتوانید مجددا با ایمنی کامل از کاتتر استفاده کنید.

بی‌اختیاری ادرار | کلینیک اورولوژی مهراد

درمان خانگی بی‌اختیاری ادرار

نشت ادرار مشکلاتی را ایجاد می­‌کند که ممکن است شما را ملزم به این کند که برای جلوگیری از تحریک پوست مراقبت بیشتری انجام دهید:

  • برای تمیز کردن خود از لیف استفاده کنید
  • اجازه دهید پوستتان در معرض هوا خشک شود
  • از دوش گرفتن شستشوی مکرر واژن خودداری کنید، زیرا این کار ممکن است سد دفاعی ذاتی بدن در برابر عفونت‌های مثانه را سرکوب کنند
  • از کرم­‌های محافظ مانند ژله پترولیوم یا کره کاکائو برای محافظت از پوست در برابر ادرار استفاده کنید
  • از پزشک خود در مورد پاک­‌کننده­‌های مختص پاک کردن ادرار که خشک کنندگی کمتری نسبت به سایر محصولات دارند پرس و جو کنید.

اگر دچار «بی­‌اختیاری فوریتی» یا «بی­‌اختیاری شبانه» هستید، استفاده از توالت را برای خود راحت­‌تر کنید:

  • فرش یا اثاثیه­‌ای را که در مسیر توالت قرار دارند و ممکن است با آن برخورد کنید جابجا کنید
  • با کمک چراغ شب مسیر رفتن به توالت را روشن کنید تا خطر افتادن را کاهش دهید

اگر دچار «بی‌­اختیاری عملکردی» هستید:

  • یک صندلی لگن­‌دار در اتاق خواب خود نگه دارید
  • یک صندلی توالت بلند نصب کنید
  • یک ورودی به سرویس بهداشتی را عریض کنید

درمان جایگزین برای بی‌اختیاری ادرار

هیچ روش درمانی جایگزینی برای درمان بی‌­اختیاری ادرار شناخته نشده است. مطالعات اولیه نشان داده است که طب سوزنی می­‌تواند مزایای کوتاه مدتی داشته باشد، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. یوگا نیز ممکن است در درمان بی­‌اختیاری ادرار مفید باشد، اما مطالعه بیشتری در این زمینه لازم است.

 

رویارویی با مشکل بی‌اختیاری ادرار و مراجعه به پزشک

اگر از اختلال کنترل مثانه خود خجالت می­‌کشید، می‌­توانید با پوشیدن پد جاذب، حمل لباس اضافی و یا حتی اجتناب از بیرون رفتن با این مشکل مواجه شوید. اما درمان­‌های موثری برای بی­‌اختیاری ادرار وجود دارد. باید از پزشک خود در مورد روش درمان سوال کنید. اینگونه می‌­توانید در مسیر بازگرداندن زندگی فعالانه و با اعتماد به نفس خود قدم بگذارید.

اگر دچار بی‌­اختیاری ادرار هستید، باید با مراجعه به پزشک مراقبت­‌های اولیه درمان خود را شروع کنید. ممکن است پزشک متخصص مراقبت­‌های اولیه شما را به متخصص دستگاه ادراری (اورولوژیست) ارجاع دهد، و اگر زن هستید ممکن است شما را به یک متخصص زنان (ژنیکولوژیست) که در زمینه مشکلات مربوط به مثانه و عملکرد ادراری زنان آموزش دیده (اوروژنیکولوژیست) ارجاع دهد.

موارد زیر می‌­توانند در آماده شدن برای ملاقات دکتر به شما کمک کنند:

  • قبل رفتن به ملاقات از محدودیت­‌های خود از جمله محدودیت­‌های رژیم غذایی­تان آگاه باشید.
  • علائم خود از جمله دفعات ادرار کردن، فعالیت شبانه مثانه و دوره­‌های بی‌­اختیاری را یادداشت کنید.
  • لیستی از تمامی داروها، ویتامین­ها، مکمل­‌ها و همچنین دوز و تعداد دفعات مصرف آنها تهیه کنید
  • اطلاعات پزشکی کلیدی خود، از جمله سایر بیماری­‌هایی که ممکن است به آن دچار باشید را بنویسید.
  • از یکی از اقوام یا دوستان خود بخواهید که شما را همراهی کنند و به شما کمک کند سخنان دکتر را به خاطر بسپارید.
  • یک دفترچه یادداشت یا دستگاه الکترونیکی به همراه داشته باشید و از آن برای یادداشت کردن اطلاعات مهم در طول ویزیت استفاده کنید.
  • سوالاتی را که باید از دکتر بپرسید یادداشت کنید.

برخی از سوالات مهمی که باید درباره بی‌­اختیاری ادرار از پزشک بپرسید عبارتند از:

  • محتمل­‌ترین علت علائم من چیست؟
  • به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا برای انجام این آزمایشات به آمادگی خاصی احتیاج است؟
  • آیا بی­‌اختیاری ادرار من موقتی است؟
  • چه روش­‌های درمانی وجود دارد؟
  • آیا باید عوارض جانبی درمان را پیش­بینی کنم؟
  • آیا دارویی که برای من تجویز می­‌کنید جایگزین ژنریک دارد؟
  • من دچار بیماری دیگری نیز هستم. چگونه می‌­توانم این بیماری‌­ها را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟

در هنگام ویزیت از پرسیدن دیگر سوالات دریغ نکنید.

پزشک ممکن است چندین سوال از شما بپرسد، مثلا:

  • اولین بار چه زمانی علائم را تجربه کردید و شدت علائم چقدر است؟
  • آیا علائم شما دائمی هستند یا گاه به گاه؟
  • به نظرتان چه مواردی علائم­تان را بهتر یا بدتر می‌­کند؟
  • هر چند وقت یکبار نیاز به دفع ادرار دارید؟
  • چه موقع دچار نشت ادرار می‌­شوید؟
  • آیا در تخلیه مثانه مشکل دارید؟
  • آیا متوجه وجود خون در ادرار شده‌­اید؟
  • آیا سیگار می­‌کشید؟
  • هر چند وقت یکبار الکل و نوشیدنی­های کافئین­‌دار می­‌نوشید؟
  • هر چند وقت یک بار غذاهای تند، شیرین یا اسیدی می­‌خورید؟