افتادگی یا پرولاپس مجرای ادرار / اورتروسل (انگلیسی: Urethrocele) زمانی اتفاق می‌افتد که مجرای ادرار به داخل کانال واژن فشار می‌آورد و یا از دهانه مجرای ادرار بیرون بزند.
مجرای ادرار لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌برد و به طور معمول، توسط مجموعه‌ای از رباط‌ها، ماهیچه‌ها و بافت‌ها در جای خود نگه داشته می‌شود. با این حال، آن عناصر پشتیبان به دلایل مختلف می‌توانند از بین بروند. هنگامی که مجرای ادرار از موقعیت طبیعی خود می لغزد، می‌تواند به داخل واژن فشار وارد کند و از دهانهء مجرای ادرار (و یا هر دو) بیرون بزند.
در خیلی از موارد، افتادگی مثانه (سیستوسل) همراه با افتادگی مجرای ادرار رخ می دهد که ترکیب این شرایط، سیستورتروسل نامیده می‌شود.
علائم اورتروسل یا افتادگی مجرای ادرار
افراد مبتلا به پرولاپس خفیف یا جزئی ممکن است هیچ علامتی را احساس نکنند ولی با شدیدتر شدن پرولاپس، علائم شامل موارد زیر است:
- تحریک واژن
- احساس پری یا فشار در ناحیه لگن و واژن
- ناراحتی دردناک در ناحیه لگن
- مشکلات ادراری مثل بی اختیاری استرسی، ناتوانی در تخلیه مثانه و تکرر ادرار
- رابطه جنسی دردناک
- مشاهده اندام‌های بیرون زده از دهانه واژن یا مجرای ادرار
افتادگی مجرای ادرار بر اساس شدت بیرون‌زدگی طبقه‌بندی می‌شود:
۱. افتادگی درجه یک: به این معنا که مجرای ادرار به آرامی به دیواره‌های واژن فشار می‌آورد یا کمی به سمت دهانه مجرای ادرار کشیده می‌شود.
۲. پرولاپس درجه دوم: معمولاً به این معناست که مجرای ادرار تا دهانه واژن یا دهانه مجرای ادرار کشیده می‌شود یا دیواره‌های واژن تا حدودی فرو می‌ریزد.
۳. پرولاپس درجه سوم: به معنای برآمدگی اندام‌ها در خارج از دهانه واژن یا مجرای ادرار است.
عامل ایجاد اورتروسل (افتادگی مجرای ادرار)
افتادگی مجرای ادرار زمانی رخ می‌دهد که عضلات، بافت‌ها و رباط‌های داخل بدن ضعیف شوند. فاسیا که غلاف نازکی از بافت است، به طور معمول اندام‌های داخلی را در جای خود نگه می‌دارد. وقتی این غلاف از کار می‌افتد، ممکن است بافت دیگر به اندازه کافی قوی نباشد که موقعیت طبیعی خود را حفظ کند.
مشخص نیست که چرا افتادگی مجرای ادرار رخ می‌دهد، اما ظاهرا بعضی افراد بیشتر از دیگران به آن مبتلا می‌شوند.
عوامل خطرآفرین اورتروسل یا افتادگی مجرای ادرار
این عوامل خطر، رویدادها یا شرایط ممکن است احتمال ابتلا به افتادگی مجرای ادرار را افزایش دهند:
– سالخوردگی
افراد یائسه بیشتر در معرض افتادگی مجرای ادرار هستند. چون وجود استروژن برای قدرت عضلانی حیاتی است، وقتی سطح این هورمون با نزدیک شدن به یائسگی کم می‌شود، ممکن است ماهیچه‌ها شروع به ضعیف شدن کنند. به همین ترتیب، عضلات کف لگن هم با افزایش سن طبیعی ضعیف‌تر می‌شوند.
– بارداری و زایمان
زنانی که زایمان طبیعی داشته‌اند بیشتر احتمال دارد این وضعیت را تجربه کنند. وزن اضافی، فشار و نیروی اضافی زایمان می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف و یا آنها را کشیده یا پاره کند.
برای بعضی زنان، آسیب‌های ناشی از بارداری و زایمان ممکن است تا سال‌ها بعد از بارداری ظاهر نشود.
– ضعف عضلانی ژنتیکی
بعضی زنان با عضلات ضعیف کف لگن متولد می‌شوند و در نتیجه احتمال افتادگی در بین جوان‌ترهای آنها که باردار هم نشده‌اند بیشتر شود.
– افزایش فشار روی شکم
فشار غیر ضروری بر روی عضلات کف لگن می‌تواند منجر به ضعیف شدن آن شود. شرایطی که باعث افزایش فشار می‌شود عبارتند از:
- بلند کردن مرتب اجسام سنگین
- چاقی
- سرفه مزمن
- زور زدن مکرر مثلا موقع اجابت مزاج
- وجود توده‌های لگنی، از جمله فیبروم یا پولیپ
– جراحی قبلی لگن
اگر قبلاً یک عمل جراحی برای افتادگی مجرای ادرار یا افتادگی دیگر اندام‌های لگنی انجام داده‌اید، در معرض خطر ابتلا به افتادگی‌های دیگر هستید.
آیا اورتروسل قابل درمان است؟
پرولاپس یا افتادگی جزئی ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد و حتی ممکن است شما از مجرای ادرار بیرون زده‌تان تا زمانی که پیشرفته‌تر نشود، بی‌خبر باشید؛ فقط به این دلیل است که افتادگی مجرای ادرار در مراحل اولیه همیشه علائم ایجاد نمی‌کند.
ممکن است برای پرولاپس پیشرفته درمان لازم باشد که گزینه‌های شما به شدت افتادگی، وضعیت سلامتی و احتمالاً برنامه‌های‌تان برای بارداری آینده بستگی دارد.
درمان اورتروسل غیر جراحی
- پساری: این دستگاه‌های سیلیکونی که در کانال واژن قرار می‌گیرند و به حفظ ساختار آن کمک می‌کنند، اندازه‌ها و اشکال مختلفی دارند. پزشک شما، بعنوان یک گزینه آسان و غیر تهاجمی، آن را در کانال واژن‌تان قرار می‌دهد و اغلب هم توصیه می‌شود که پساری را قبل از سایر درمان‌ها امتحان کنید.
- هورمون‌های موضعی: کرم‌های استروژن می‌توانند مقداری از هورمون از دست رفته را به بافت‌های ضعیف برگردانند تا به تقویت قدرت آنها کمک شود.
- تمرینات کف لگن (کگل): تمرینات کف لگن یا کگل، به شما کمک می‌کند تا اندام‌های لگن خود را تقویت کنید. تصور کنید که چون می‌خواهید یک شی را با مجرای واژن خود نگه دارید، باید به مدت ۲-۱ ثانیه آن را منقبض کنید. بعد ۱۰ ثانیه استراحت و دوباره این کار را ۱۰ بار تکرار کنید؛ این کار را چند بار در روز انجام دهید.
- تغییر سبک زندگی: چون چاقی می‌تواند ماهیچه‌ها را ضعیف کند، بنابراین کاهش وزن راه خوبی برای کمک به کاهش فشار است. به همین ترتیب، درمان هر‌گونه بیماری زمینه‌ای که ممکن است بر عضلات کف لگن شما تأثیر بگذارد، به از بین بردن این فشار کمک می‌کند. سعی کنید از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید چون فشار ناشی از آن می‌تواند باعث افتادگی اندام‌ها شود.
جراحی درمانی اورتروسل (پرولاپس مجاری ادرار)
اگر درمان‌های غیرجراحی مؤثر یا انتخابی نباشند، پزشک ممکن است جراحی، مثلا ترمیم دیواره قدامی واژن را برای تقویت ساختارهای نگهدارنده توصیه کند. برای درمان افتادگی مجرای ادرار می‌شود از چندین نوع جراحی استفاده کرد. آنچه برای شما مناسب است به شدت افتادگی، سلامت کلی شما و هر عضو دیگری که ممکن است پرولاپس داشته باشد بستگی دارد.
نتیجه
در حالی که افتادگی خفیف مجرای ادرار معمولاً هیچ علامتی ندارد، با پیشرفت بیماری می‌تواند بسیار ناراحت کننده شود.
گزینه‌های درمانی زیادی برای افتادگی مجرای ادرار وجود دارد، بنابراین با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید تا بهترین مراحل بعدی را مشخص کنید. حتی افرادی که دچار افتادگی شدید مجرای ادرار هستند هم می‌توانند تسکین طولانی مدت پیدا کنند.
منبع: HealthLine