پریاپیسم به نعوظ طولانی مدت آلت تناسلی مرد گفته می‌شود. نعوظ کامل یا نسبی برای ساعت‌ها باقی می‌ماند و علت آن تحریک جنسی نیست. انواع اصلی پریاپیسم ایسکمیک و غیر ایسکمی است. پریاپیسم ایسکمی یک مورد اورژانسی درنظر گرفته می‌شود.
اگرچه پریاپیسم چندان شایع نیست، اما عموما در گروه‌های خاصی از جمله افراد مبتلا به بیماری سلول داسی شکل شیوع بالاتری دارد. معمولا، برای پریاپیسم اقدامات درمانی فوری لازم است تا از آسیب‌های بافتی که در نهایت می‌توانند منجر به ناتوانی یا حفظ نعوظ (اختلال نعوظ) شوند، جلوگیری گردد.
پریاپیسم عمدتا آقایان در محدوده سنی سی سال یا بالاتر را تحت تاثیر قرار می‌دهد، با این وجود این بیماری می‌تواند در دروان کودکی برای افرادی که مبتلا به بیماری سلول داسی شکل هستند، ایجاد شود.
علائم و نشانه‌های بیماری پریاپیسم
علائم و نشانه‌های پریاپیسم بسته به نوع آن متفاوت است. پریاپیسم ایسکمیک و پریاپیسم غیر ایسکمیک دو نوع اصلی پریاپیسم هستند.
پریاپیسم ایسکمیک
پریاپیسم ایسکمیک که با نام پریاپیسم با جریان کم نیز شناخته می‌شود، در نتیجه ناتوانی در خروج خون از آلت تناسلی آقایان ایجاد می‌گردد. خون به علت عدم خروج از عروق آلت تناسلی یا اختلال در عملکرد انقباضی ماهیچه‌های صاف درون بافت نعوظ آلت تناسلی، در ناحیه آلت تناسلی گیر می‌افتد. پریاپیسم ایسکمیک نوع شایع‌تر پریاپیسم است و به منظور جلوگیری از بروز عارضه‌های مرتبط با نرسیدن اکسیژن به بافت آلت تناسلی به اقدامات درمانی فوری نیاز دارد.
علائم و نشانه‌های بیماری عبارتند از:
- ماندگاری نعوظ بیش از چهار ساعت یا نعوظ نامرتبط به تمایل یا تحریک جنسی
- بدنه آلت تناسلی سفت، اما با کلاهک نرم
- درد آلت تناسلی وخیم‌شونده
پریاپیسم متناوب، که با اصطلاح پریاپیسم عودکننده نیز شناخته می‌شود، نوعی از پریاپیسم ایسکمیک است. پریاپیسم متناوب که چندان شایع نیست به اپیزودهای تکرارشوند نعوظ بلندمدت اشاره دارد و اغلب شامل اپیزودهایی از پریاپیسم ایسکمیک است. این بیماری بیشتر در آقایان مبتلا به یک اختلال موروثی که مشخصه اصلی آن سلول‌های قرمز خون با شکل غیرعادی (بیماری سلول داسی شکل) است، ایجاد می‌شود. سلول‌های داسی شکل می‌توانند عروق خونی در ناحیه آلت تناسلی را مسدود کنند. در برخی از موارد، این عارضه با نعوظ کوتاه‌مدت دردناک و ناخواسته آغاز می‌شود و ممکن است به مرور زمان به نعوظ‌های بلندمدت‌تر و با فراوانی بیشتر تبدیل شود. پریاپیسم متناوب ممکن است در دوران کودکی ایجاد گردد.
پریاپیسم غیر ایسکمیک
پریاپیسم غیر ایسکمیک، که با اصطلاح پریاپیسم با جریان بالا نیز شناخته می‌شود، زمانی بروز می‌کند که در عملکرد جریان خون عبوری از سرخرگ‌های آلت تناسلی اختلال ایجاد شود. با این حال، هنوز هم مقداری اکسیژن و خون به بافت‌های آلت تناسلی منتقل می‌شود. پریاپیسم غیر ایسکمیک اغلب به دلیل آسیب دیدگی ایجاد می‌گردد.
علائم و نشانه‌های بیماری عبارتند از:
- ماندگاری نعوظ بیش از چهار ساعت یا نعوظ نامرتبط به تمایل یا تحریک جنسی
- امکان نعوظ وجود دارد اما بدنه آلت تناسلی به طور کامل سفت نیست
- معمولا بدون درد
چه زمانی به پزشک مراجعه شود
اگر نعوظ با ماندگاری بیش از چهار ساعت را تجربه می‌کنید، به اقدامات درمانی فوری نیاز دارید. پزشک فوریت‌های پزشکی ابتلای شما به پریاپیسم ایسکمیک یا غیرایسکمیک را تشخیص خواهد داد.
اگر نعوظ تکرارشونده، مستمر، و دردناک دارید که خود به خود بهبود نمی‌یابد، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است برای پیشگیری از بروز ایپزودهای بیشتر بیماری به اقدامات درمانی نیاز داشته باشید.
علل بیماری پریاپیسم
نعوظ معمولا در واکنش به تحریک فیزیکی یا روانی ایجاد می‌شود. این تحریک باعث شل شدن ماهیچه‌های صاف خاصی می‌گردد و به این شکل جریان خون به بافت اسفنجی آلت تناسلی مرد افزایش می‌یابد. در نتیجه، آلت تناسلی مملو از خون به حالت نعوظ درمی‌آید. پس از پایان عامل تحریک کننده، جریان خون به خارج هدایت و آلت تناسلی به حالت غیرسفت (شل‌شدگی) خود بازمی‌گردد.
پریاپیسم زمانی ایجاد می‌شود که بخشی از این سیستم- خون، عروق، ماهیچه‌های صاف یا اعصاب- باعث تغییر در جریان طبیعی خون شود، که در این صورت نعوظ ماندگار خواهد بود. عامل اصلی پریاپیسم را اغلب نمی‌توان تشخیص داد، اما چندین بیماری ممکن است دخیل باشند.
اختلالات خونی و بیماری پریاپیسم
بیماری‌های مرتبط با خون ممکن است در ابتلا به پریاپیسم- معمولا پریاپیسم ایسکمیک- هنگامی که خون قادر به ترک ناحیه آلت تناسلی نیست، نقش داشته باشند. این اختلالات عبارتند از:
- بیماری سلول داسی شکل
- لوسمی
- دیگر بیماری‌های خون (دیسکرازی خون) مانند تالاسمی و مولتیپل میلوما
رایج‌ترین عامل ابتلا به این بیماری در کودکان، بیماری سلول داسی شکل است.
داروهای تجویزی برای بیماری پریاپیسم
پریاپیسم، معمولا پریاپیسم ایسکمیک، یک عارضه جانبی احتمالی تعدادی از داروها است؛ برخی از این داروها عبارتند از:
- داروهایی که برای درمان اختلال نعوظ به ناحیه آلت تناسلی مستقیما تزریق می‌شوند؛ آلپروستادیل (کاورجکت، ادکس و غیره)، پاپاورین، فنتولامین (اوراورس) و غیره از جمله این داروها هستند.
- داروهای ضد افسردگی از قبیل فلوکستین (پروزاک)، بوپروپیون (ولبوترین ایکس.ال، ولبوترین اس.آر)، ترازودون و سرترالین (زولوفت)
- آلفا-بلاکرها (مسدودکننده‌های آلفا) از قبیل پرازوسین (مینی‌پرس)، ترازوسین، دوکسازوسین (کاردورا) و تامسولوسین (فلوماکس)
- داروهای مورد استفاده جهت درمان اختلالات روانی یا اضطراب از قبیل هیدروکسیزین (ویستاریل)، ریسپریدون (ریسپردال)، الانزاپین (زیپرکسا)، لیتیوم (لیتوبید)، کلوزاپین (کلوزاریل)، کلروپرومازین، و تیوریدازین
- داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین (جانتوون) و هپارین
- هورمون‌ها از قبیل تستسترون یا هورمون آزادکننده گنادوتروپین
- داروهای مورد استفاده جهت درمان اختلال بی‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) از قبیل متیل فنیدات (کونسرتا، ریتالین، و غیره) و اتوموکستین (استراترا)
مصرف مواد مخدر و الکل و پریاپیسم
الکل، ماریجوانا، کوکائین، و سایر مواد مخدر می‌تواند باعث ایجاد پریاپیسم به ویژه پریاپیسم ایسکمیک شود.
آسیب‌دیدگی
یکی از عوامل شایع ایجاد کننده پریاپیسم غیر ایسکمیک تروما یا آسیب‌دیدگی در ناحیه آلت تناسلی، لگن خاصره یا ناحیه بین بخش انتهایی آلت تناسلی و مقعد است.
سایر عوامل
دیگر دلایل ایجاد پریاپیسم عبارتند از:
- گزیدگی عنکبوت، عقرب یا دیگر عفونت‌های سمی
- اختلالات متابولیک مانند نقرس یا آمیلوئیدوز
- اختلالات نروژنتیک مانند آسیب‌دیدگی ستون فقرات یا سفلیس
- سرطان‌های درگیر کننده آلت تناسلی
عوارض بیماری پریاپیسم
پریاپیسم ایسکمیک می‌تواند باعث بروز عوارض جدی شود. به خون گیر افتاده در ناحیه آلت تناسلی اکسیژن نمی‌رسد. هنگامی که نعوظ بیش از حد- معمولا بیش از چهار ساعت- ماندگار باشد- این عدم اکسیژن‌رسانی می‌تواند باعث بروز آسیب‌دیدگی یا نابودی بافت‌های آلت تناسلی شود. پریاپیسم درمان‌نشده می‌تواند باعث ایجاد اختلال نعوظ شود.
پیشگیری بیماری پریاپیسم
اگر به پریاپیسم متناوب مبتلا هستند، پزشک ممکن است جهت جلوگیری از رخ‌داد اپیزودهای آتی موارد زیر را پیشنهاد دهد:
- درمان بیماری زمینه‌ای، مانند بیماری سلول داسی شکل، که ممکن است باعث ایجاد پریاپیسم شده باشد
- مصرف فنیل‌افرین خوراکی یا تزریقی
- داروهای مسدودکننده هورمون – تنها برای افراد بزرگسال
- مصرف داروهای خوراکی جهت مدیریت اختلال نعوظ