ترومای مثانه چیست؟ مثانه اغلب آسیب نمی‌بیند، چون استخوان‌های لگن از آن در برابر بیشتر نیروهای خارجی محافظت می‌کنند، اما ممکن است در اثر ضربه یا سوراخ شدن توسط اشیا آسیب ببیند. اغلب این موارد مربوط به شکستگی لگن است و ارزیابی به موقع و مدیریت مناسب برای بهترین نتایج، در مقابله با آن حیاتی است.
عملکرد مثانه
مثانه اندامی بادکنکی شکل است که توسط عضلات لگن در قسمت پایین شکم شما در جای خود نگه داشته می‌شود و ادرار ساخته شده توسط کلیه‌ها را ذخیره می‌کند. وقتی مثانه پر نباشد، شل است و ماهیچه‌های دیواره مثانه به آن اجازه می‌دهند که با پر شدن از ادرار منبسط شود. در این حین سیگنال‌های عصبی به مغز شما اطلاع می‌دهند که مثانه در حال پر شدن است و بعد احساس می‌کنید که باید به دستشویی بروید. در این لحظه، مغز به ماهیچه‌های مثانه می‌گوید که منقبض شوند تا ادرار از طریق مجرای ادرار از بدن خارج شود.
علائم ترومای مثانه
دو نوع اصلی آسیب به مثانه در اثر ضربه، کبودی و پارگی ایجاد می‌شود.
- آسیب بلانت (کبودی): آسیبی است که در اثر ضربه به مثانه ایجاد می‌شود.
- آسیب نافذ (پارگی): آسیب ناشی از سوراخ شدن مثانه توسط چیزی است.
تقریباً هرکسی که آسیب شدیدی به مثانه داشته باشد، در ادرارش خون می‌بیند. کسانی که آسیب نافذ دارند ممکن است خونریزی را مشاهده نکنند، ولی در زیر ناف خود احساس درد داشته باشند؛ خیلی از اوقات درد ناشی از آسیب‌های دیگر باعث می‌شود که درد مثانه را به سختی متوجه شوید. اگر سوراخ بزرگی در مثانه وجود داشته باشد و تمام ادرار به داخل شکم نشت کند، دفع ادرار غیرممکن می‌شود. در زنان، اگر آسیب به اندازه کافی شدید باشد، ممکن است واژن و همچنین مثانه پاره شود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است ادرار از طریق واژن نشت و حتی خون از واژن خارج شود.
علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شروع ادرار سخت
- جریان ضعیف ادرار
- ادرار دردناک
- تب
- کمر درد شدید
علل ترومای مثانه
زمانی که مثانه خالی است، استخوان‌های لگن از آن در برابر ضربات وارده به قسمت تحتانی شکم محافظت می‌کنند. با این حال، وقتی مثانه پر می‌شود، بالای مثانه به سمت شکم بالا می‌آید و محافظتش کمتر می‌شود. در کودکان که استخوان‌های لگن به طور کامل رشد نکرده اند، نسبت به بزرگسالان کلیه‌ها راحت‌تر آسیب می‌بینند. اگر ضربه به لگن به حدی باشد که استخوان‌هایش را بشکند، مثانه ممکن است آسیب ببیند، حتی اگر خالی باشد.
رایج ترین راه‌های آسیب مثانه عبارتند از:
- تصادف ماشین
- سقوط از مکان‌های مرتفع
- افتادن جسم سنگین روی پایین شکم
با بستن کمربند ایمنی می‌توانید از ضربه به مثانه در اثر تصادف اتومبیل جلوگیری کنید. کمربند ایمنی را باید در اطراف کمر ببندید، نه روی شکم. در هنگام تصادف اتومبیل، مسافرانِ با مثانه پر که کمربند ایمنی را دور شکم‌شان بسته‌اند، ممکن است نیروی تصادف روی مثانه‌شان تمرکز کند.
مثانه همچنین می‌تواند با سوراخ شدن از بیرون آسیب ببیند (ترومای نافذ). بعضی از علل ترومای نافذ عبارتند از:
- اصابت گلوله
- ضربات چاقو
- ترکش مواد انفجاری
- مواد منفجره دست ساز (IED)
تشخیص ترومای مثانه
یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی آسیب مثانه را با قرار دادن یک سوند در مثانه و گرفتن مجموعه‌ای از تصاویر اشعه ایکس تشخیص می‌دهد. ممکن است قبل از قرار دادن سوند، با اشعه ایکس از مجرای ادرار عکسبرداری شود تا معلوم شود که آیا آسیب دیده یا خیر. قبل از گرفتن عکس، مثانه با مایعی پر می‌شود که آن را توسط اشعه ایکس قابل مشاهده می‌کند.
کبودی
بیشتر اوقات در آسیب دیدگی‌ها، دیواره مثانه پاره نمی‌شود و فقط دچار کبودی می‌شود که تنها علامت آن ادرار خونی است. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است فقط یک سوند عریض در مثانه بگذارد تا لخته‌ها از آن عبور کنند. وقتی ادرار شفاف شد، و مشکل دیگری وجود نداشته باشد، سوند از بدن خارج می‌شود.
پارگی داخل صفاقی
اگر پارگی در بالای مثانه باشد، معمولاً سوراخ به قسمتی از شکم باز می‌شود که کبد، طحال و روده را نگه می‌دارد. نشت ادرار به شکم یک مشکل جدی است و این پارگی باید با جراحی بسته شود. یک سوند تا ۲ هفته بعد از جراحی در مثانه باقی می‌ماند تا مثانه استراحت کند. لوله سوند یا از طریق مجرای ادرار و یا از طریق پوست زیر ناف خارج می‌شود.
پارگی خارج صفاقی
اگر پارگی در پایین یا کنار مثانه باشد، ادرار به جای حفره شکمی به بافت‌های اطراف مثانه نشت می‌کند. صدمات پیچیده از این نوع باید با جراحی ترمیم شوند. اما اغلب می‌شود با قرار دادن یک سوند عریض در مثانه برای خالی نگه داشتن مثانه، آن را درمان کرد. ادرار و خون به وسیله یک کیسهء جمع‌آوری تخلیه می‌شود. معمولاً حداقل ۱۰ روز طول می‌کشد تا مثانه بهبود یابد. سوند تا زمانی که اشعه ایکس نشان ندهد که محل نشتی ترمیم شده در مثانه باقی می‌ماند. اگر سوند به درستی تخلیه نشود، جراحی لازم است.
آسیب‌های نافذ
آسیب مثانه ناشی از گلوله یا سایر اشیاء نافذ معمولاً با جراحی برطرف می‌شود. در بیشتر مواقع، سایر اعضای ناحیه هم آسیب دیده و نیاز به ترمیم دارند. بعد از جراحی، یک سوند در مثانه قرار می‌گیرد تا ادرار و خون را تخلیه کند؛ و تا زمان بهبود مثانه، در بدن می‌ماند.
بعد از درمان ترومای مثانه
پس از خارج کردن سوند، ادرار باید در عرض چند هفته به حالت عادی برگردد. شما معمولاً برای چند روز آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید تا از شر هرگونه عفونت مثانه ناشی از آسیب یا کاتتر خلاص شوید. در بعضی بیماران، مثانه ممکن است به دلیل تحریک آسیب، برای چندین هفته یا ماه “بیش از حد فعال” باشد. با مثانه بیش فعال، نیاز به ادرار کردن مکرر (تکرار) یا دفع ناگهانی (فوریت) را احساس می‌کنید. برای این کار، ممکن است داروهایی برای کمک به آرام کردن مثانه به شما داده شود.
منبع: Urology Health