اپیدیدیمیت (انگلیسی: Epididymitis) التهاب اپیدیدیم است که لوله ای در پشت بیضه هاست و اسپرم را ذخیره و حمل می‌کند. وقتی که این لوله متورم می‌شود، می‌تواند باعث درد و تورم بیشتر در بیضه‌ها شود. این عفونت در بیضه‌ها که معمولاً به دلیل عفونت‌های باکتریایی یا عفونت‌های مقاربتی (STI) رخ می‌دهد، می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، اما در مردان ۴۰-۲۰ ساله شایع‌تر است.
این وضعیت معمولا بعد از مصرف آنتی بیوتیک بهبود می‌یابد ولی نوع حاد آن ۶ هفته یا کمتر طول می‌کشد.
در بیشتر موارد، بیضه‌ها هم دچار التهاب می‌شوند و ممکن است تشخیص اینکه آیا بیضه ها، اپیدیدیم یا هر دو ملتهب هستند دشوار باشد. به همین دلیل است که متخصصان مراقبت‌های بهداشتی معمولاً از اصطلاح “اپیدیدیم-ارکیت” برای توضیح عفونت در هر دو بخش سیستم تولید مثل استفاده می‌کنند.
علائم اپیدیدیمیت
اپیدیدیمیت ممکن است تنها با چند علامت خفیف شروع شود و بدون درمان، علائمش بدتر می شود.
افراد مبتلا به اپیدیدیمیت ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
تب درجه پایین، لرز، درد ناحیه لگن، احساس فشار در بیضه‌ها، درد و حساسیت بیضه ها، قرمزی و احساس گرما در بیضه‌ها، بزرگ شدن غدد لنفاوی در کشاله ران، درد در هنگام رابطه جنسی و انزال، درد در هنگام ادرار یا اجابت مزاج، تکرر و فوریت ادرار، ترشح غیر طبیعی آلت تناسلی و مشاهده خون در منی
علل بیماری اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
عفونت‌های مقاربتی یکی از علل شایع اپیدیدیمیت است که سوزاک و کلامیدیا شایع ترین ِآنهاست. این عفونت‌ها می‌توانند باعث عفونت ِمجرای ادرار شوند که گاهی اوقات از مجرای دفران به سمت اپیدیدیم یا بیضه حرکت می‌کنند و باعث التهاب بیشتر ِاین ناحیه می‌شوند.
عفونت‌های غیرقابل انتقال، مثل عفونت‌های مجاری ادراری (UTIs) یا سل (TB)، می‌توانند از مجرای ادرار یا سایر قسمت‌های بدن حرکت کرده و اپیدیدیم را آلوده کرده و باعث التهابش شوند.
با این حال، یک عفونت غیرقابل انتقال جنسی، مثل عفونت ادراری یا پروستات، هم می تواند باعث اپیدیدیمیت شود.
عوامل خطرآفرین اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
- ختنه نشدن
- رابطه جنسی بدون کاندوم یا سایر روش‌های بهداشتی
- مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری
- ابتلا به سل
- بزرگ شدن پروستات و ایجاد انسداد مثانه
- جراحی مجاری ادراری (بتازگی)
- آسیب دیدگی کشاله ران(بتازگی)
- استفاده از سوند ادراری
- استفاده از یک داروی قلبی به نام آمیودارون
اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه در کودکان
کودکان هم مثل بزرگسالان ممکن است به اپیدیدیمیت مبتلا شوند، اگرچه التهاب آنها به احتمال زیاد علت‌های متفاوتی دارد.
علل شایع اپیدیدیمیت در کودکان عبارتند از:
- ضربه مستقیم به بیضه‌ها
- عفونت‌هایی که به مجرای ادرار و اپیدیدیم گسترش می‌یابند
- برگشت ادرار به اپیدیدیم
- پیچ خوردگی یا پیچ خوردگی اپیدیدیم
علائم اپیدیدیمیت در کودکان عبارتند از:
- ترشح از مجرای ادرار
- ناراحتی در لگن یا پایین شکم
- درد یا سوزش در هنگام ادرار
- قرمزی یا حساسیت کیسه بیضه
- تب
درمان اپیدیدیمیت کودکان به علت زمینه‌ای این بیماری بستگی دارد.
در مورد بسیاری از علت‌ها، این وضعیت ممکن است با کمک استراحت و مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن، به خودی خود برطرف شود. در یک نوع عفونت باکتریایی، مثلا عفونت مجاری ادرار، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است فقط آنتی بیوتیک تجویز کند. او همچنین به کودکان توصیه می‌کند که در صورت نیاز به استفاده از توالت، از “نگه داشتن” ادرارشان خودداری کنند و آب بیشتری بنوشند.
عوارض اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
اکثر موارد اپیدیدیمیت حاد بعد از مصرف آنتی بیوتیک برطرف می‌شود و معمولاً هیچ پیامد طولانی مدت جنسی یا تولید مثلی ندارد.
با این حال، عفونت می‌تواند در آینده بازگردد و ممکن است عوارضی رخ بدهد، که نادراند، از جمله:
- اپیدیدیمیت مزمن
- آبسه اپیدیدیم
- عفونت همزمان بیضه به نام اپیدیدیمو ارکیت
- آبسه بیضه
- سپسیس، در صورت عفونت شدید
- عقیمی به دلیل مسدود شدن مجاری اسپرم
- انقباض بیضه و مرگ بافت
- فیستول یا ایجاد یک گذرگاه غیر طبیعی در کیسه بیضه
برای جلوگیری از این موارد، مهم است که به محض تشخیص علائم، با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید.
چگونه پزشکان اپیدیدیمیت را تشخیص می‌دهند؟
پزشک شما به دنبال تورم بیضه ها و غدد لنفاوی در ناحیه کشاله ران و همچنین ترشحات غیر طبیعی از آلت تناسلی ابتدا معاینه فیزیکی ِکامل انجام می‌دهد. اگر ترشحی وجود داشته باشد، پزشک از یک سواب پنبه‌ای برای جمع آوری نمونه و آزمایش عفونت‌های مقاربتی استفاده می‌کند.
پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش‌ها و روش‌های زیر را انجام دهد:
- معاینه رکتوم، که می‌تواند نشان دهد که آیا بزرگ شدن پروستات باعث بیماری شما شده یا خیر
- آزمایش خون، مثل آزمایش کامل خون (CBC)، برای تعیین اینکه آیا یک پاتوژن عفونی در سیستم شما وجود دارد یا خیر
- نمونه ادرار، که می‌تواند نشان دهد آیا عفونت مقاربتی دارید یا خیر
- آزمایشات تصویربرداری هم ممکن است برای رد سایر شرایط انجام شود. این آزمایش‌ها تصاویر دقیقی ارائه می‌دهند که به پزشک شما اجازه می‌دهد ساختارهای بدن را به وضوح ببیند. پزشک ممکن است برای دریافت تصاویری از بیضه‌ها و بافت های اطراف کیسه بیضه، سونوگرافی بیضه را تجویز کند.
درمان اپیدیدیمیت (عفونت بیضه)
درمان اپیدیدیمیت شامل درمان عفونت زمینه‌ای و کاهش علائم ِبیماری است. درمان های رایج عبارتند از:
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل داکسی سایکلین و سفتریاکسون، که یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی به مدت ۶-۴ هفته برای افراد مبتلا به اپیدیدیمیت مزمن تجویز می‌کند.
- داروهای ضد درد، که می‌توانند بدون نسخه در دسترس باشند (مثل ایبوپروفن) و یا ممکن است بسته به قدرت آن، نیاز به نسخه داشته باشند (مثل کدئین یا مورفین).
- استراحت در رختخواب
درمان‌های اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- در صورت امکان، کیسه بیضه را حداقل به مدت ۲ روز بالا ببرید.
- استفاده از کیسه آب سرد روی کیسه بیضه
- پوشیدن کاپ (بیضه‌بند) برای حمایت از بیضه‌ها
- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
در موارد ابتلا به عفونت‌های مقاربتی، شما و شریک زندگی‌تان باید تا زمانی که دوره آنتی‌بیوتیک خود را کامل نکرده و کاملا درمان نشده‌اید، از رابطه جنسی خودداری کنید.
این روش‌ها معمولا موفقیت آمیز هستند، اما گاهی اوقات ممکن است چندین هفته طول بکشد تا درد یا ناراحتی به طور کامل از بین برود. بیشتر نشانه‌های اپیدیدیمیت در عرض ۳ ماه از بین می‌رود. با این حال، درمان تهاجمی‌تر ممکن است برای بعضی افراد ضروری باشد.
اگر آبسه روی بیضه ها ایجاد شده باشد، پزشک می‌تواند با استفاده از سوزن، چرک را تخلیه کند.
اگر هیچ درمان دیگری موفقیت آمیز نبود، جراحی گزینه دیگری است که شامل برداشتن تمام یا بخشی از اپیدیدیم است. مداخلات جراحی هم، مثلا افزودن یا اصلاح ساختار عروقی فعلی، ممکن است برای اصلاح هر گونه ناهنجاری فیزیکی که باعث اپیدیدیمیت شده ضروری باشد.
چگونه از اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه پیشگیری کنیم؟
گاهی اوقات، پیشگیری از اپیدیدیمیت ممکن نیست. با این حال، با اقدامات زیر می‌توانید خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید:
- استفاده از کاندوم یا سایر روش‌های پیشگیری برای جلوگیری از بیماری‌های مقاربتی
- کاهش تعداد شرکای جنسی
- انجام ختنه مردان بالغ
- پس از استفاده از توالت، مرتباً صندلی توالت مشترک را ضدعفونی و تمیز کنید
- دریافت واکسن سل
با این حال، دریافت درمان سریع برای اپیدیدیمیت حاد یا خفیف می‌تواند از عفونت مزمن جلوگیری کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر درد یا ناراحتی مداوم دارید، با پزشک اورولوژیست قرار ملاقات بگذارید؛ به خصوص اگر علائم در عرض ۴ روز بهبود نیافتند. اگر در ناحیه کیسه بیضه درد زیاد و یا تب شدید دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند دیگر شرایط را رد کند و یا در حالی که عفونت هنوز حاد است، دارو تجویز کند.
نتیجه
مهم است که فوراً به دنبال درمان باشید تا از عوارض این بیماری جلوگیری کنید. بعد از دریافت درمان، کل دوره آنتی بیوتیکی خود را برای درمان عفونت مصرف کنید، حتی اگر احساس می‌کنید علائم بیماری از بین رفته‌اند.
همچنین باید بعد از اتمام دارو با پزشک خود مشورت کنید تا بفهمید که عفونت از بین رفته است یا نه؛ این به شما کمک می کند تا از بهبودی کامل خود مطمئن شوید.