هیدروسل (انگلیسی: Hydrocele) نوعی تورم در کیسه بیضه است و زمانی رخ می‌دهد که مایع در غلاف نازک اطراف بیضه جمع شود. هیدروسل در نوزادان شایع است و معمولاً بدون درمان در سن ۱ سالگی ناپدید می‌شود. پسران بزرگتر و مردان بالغ ممکن است به دلیل التهاب یا آسیب در کیسه بیضه دچار هیدروسل شوند.
هیدروسل معمولاً دردناک یا مضر نیست و ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. اما اگر تورم کیسه بیضه دارید، برای تایید یا رد سایر علل به پزشک مراجعه کنید.
علائم هیدروسل
معمولاً تنها نشانه هیدروسل تورم بدون درد در یک یا هر دو بیضه است.
مردان بالغ مبتلا به هیدروسل ممکن است ناراحتی ناشی از سنگینی کیسه بیضهء متورم را تجربه کنند. درد به طور کلی با اندازه التهاب افزایش می‌یابد و گاهی اوقات، ناحیه متورم ممکن است در صبح کوچک‌تر و در اواخر روز بزرگتر شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر شما یا فرزندتان مبتلا به تورم کیسه بیضه هستید به پزشک مراجعه کنید. مهم است که پزشک،سایر علل تورم را که ممکن است نیاز به درمان داشته باشند رد یا تایید کند. به عنوان مثال، هیدروسل ممکن است با یک نقطه ضعیف در دیواره شکم همراه باشد که به یک خمیدگی یا حلقه دیواره روده اجازه می‌دهد تا به داخل کیسه بیضه وارد شود (فتق اینگوینال).
هیدروسل نوزاد به طور معمول خود به خود ناپدید می‌شود. اما اگر هیدروسل نوزادتان بعد از یک سال از بین نرفت یا بزرگ شد، از پزشک کودک خود بخواهید که دوباره وضعیت او را بررسی کند.
اگر شما یا فرزندتان دچار درد یا تورم ناگهانی و شدید کیسه بیضه شدید، به خصوص در عرض چند ساعت بعد از آسیب به کیسه بیضه، باید فوراً تحت درمان پزشکی قرار بگیرید. این علائم و نشانه‌ها می‌توانند با تعدادی از شرایط، از جمله مسدود شدن جریان خون در بیضهء پیچ خورده (پیچ خوردگی بیضه) رخ بدهند. پیچ خوردگی بیضه باید ظرف چند ساعت بعد از شروع علائم و نشانه‌ها درمان شود.
علل هیدروسل در پسر بچه‌ها
هیدروسل می‌تواند قبل از تولد ایجاد شود. به طور معمول، بیضه‌ها از حفره شکمی نوزاد ِدر حال رشد به داخل کیسه بیضه فرو می‌روند. یک کیسه با هر بیضه همراه است و با مایعی بیضه‌ها را احاطه می‌کند. معمولا هر کیسه بسته و مایع آن جذب می‌شود.
گاهی اوقات، این مایع بعد از بسته شدن کیسه هم باقی می‌ماند (هیدروسل غیر ارتباطی). این مایع معمولاً در سال اول زندگی به تدریج جذب می‌شود، اما گاهی اوقات کیسه باز می‌ماند (هیدروسل ارتباطی). اندازه کیسه می‌تواند تغییر کند یا اگر کیسهء بیضه فشرده شود، مایع می‌تواند به داخل شکم برگردد. هیدروسل‌های ارتباطی اغلب با فتق مغبنی (فتق اینگوینال) همراه است.
علل هیدروسل در مردان مسن‌تر
هیدروسل می‌تواند در نتیجه آسیب یا التهاب در کیسه بیضه ایجاد شود که می‌تواند در اثر عفونت در بیضه یا در لوله کوچک پیچ خورده پشت هر بیضه (اپیدیدیمیت) باشد.
عوامل خطرآفرین هیدروسل
اکثر هیدروسل‌ها در بدو تولد وجود دارند و حداقل ۵٪ پسران تازه متولد شده به آن مبتلا هستند. نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند بیشتر در معرض خطر ابتلا به هیدروسل هستند.
عوامل خطر برای ایجاد هیدروسل در مراحل بعدی زندگی عبارتند از:
آسیب یا التهاب کیسه بیضه و عفونت، از جمله عفونت‌های مقاربتی (STI)
عوارض هیدروسل
هیدروسل معمولاً خطرناک نیست و معمولاً بر باروری تأثیر نمی‌گذارد، اما ممکن است با یک بیماری زمینه‌ای بیضه همراه باشد که می‌تواند باعث عوارض جدی شود، از جمله:
عفونت یا تومور: که ممکن است تولید یا عملکرد اسپرم را کاهش دهد.
فتق اینگوینال: خمیدگی یا حلقه رودهء گیرافتاده در دیوارهء شکم می‌تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود.
تشخیص هیدروسل
پزشک شما کارش را با یک معاینه فیزیکی شروع می‌کند که احتمالاً شامل موارد زیر است:
- بررسی حساسیت در کیسه بیضه بزرگ شده
- اعمال فشار به شکم و کیسه بیضه برای بررسی فتق اینگوینال
- تابش نور از طریق کیسه بیضه (ترانس ایلومینیشن). اگر شما یا فرزندتان هیدروسل دارید، ترانس ایلومیناسیون مایع شفاف اطراف بیضه را نشان می‌دهد.
پس از آن، پزشک ممکن است توصیه کند:
- آزمایش خون و ادرار برای کمک به تشخیص اینکه آیا شما یا فرزندتان عفونتی مانند اپیدیدیمیت دارید یا خیر
- سونوگرافی بیضه برای کمک به رد یا تایید فتق، تومور بیضه یا سایر علل تورم کیسه بیضه
درمان هیدروسل
در نوزادان پسر، هیدروسل گاهی اوقات خود به خود ناپدید می‌شود. اما در مورد مردان در هر سنی، برای پزشک مهم است که هیدروسل را ارزیابی کند چون می‌تواند با یک بیماری زمینه‌ای بیضه مرتبط باشد.
هیدروسلی که به خودی خود ناپدید نمی‌شود ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد (معمولا بصورت سرپایی). جراحی برای برداشتن هیدروسل (هیدروسلکتومی) می‌تواند تحت بیهوشی عمومی یا منطقه‌ای با ایجاد برشی در کیسه بیضه یا پایین شکم برای برداشتن هیدروسل انجام شود. اگر در حین عمل جراحی برای ترمیم فتق اینگوینال هیدروسل پیدا شود، جراح ممکن است هیدروسل را حذف کند، حتی اگر هیچ ناراحتی ایجاد نکند.
پس از هیدروسلکتومی، ممکن است به یک لوله برای تخلیه مایع و یک پانسمان حجیم برای چند روز نیاز داشته باشید. پزشک شما احتمالاً شما را به یک معاینه دیگر هم توصیه می‌کند چون ممکن است هیدروسل عود کند.
آمادگی برای قرار ملاقات با پزشک
ممکن است شما به پزشک متخصص در بیماری‌های دستگاه ادراری و تناسلی (اورولوژیست) ارجاع داده شوید. در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
آنچه شما می توانید انجام دهید:
- علائمی را که شما یا فرزندتان داشته‌اید و مدت زمان آن را فهرست کنید.
- تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که شما یا فرزندتان مصرف می‌کنید، از جمله دوزها را یادداشت کنید.
- اطلاعات کلیدی شخصی و پزشکی، از جمله سایر شرایط، تغییرات اخیر زندگی و عوامل استرس زا را فهرست کنید.
- سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک آماده کنید.
در مورد هیدروسل، بعضی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- به نظر شما چه چیزی باعث این تورم می‌شود؟ آیا دلایل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- چه نوع آزمایشاتی لازم است؟
- در صورت وجود ِاین مشکل، چه درمانی را توصیه می‌کنید؟
- چه علائم یا نشانه‌هایی نشان می‌دهد که زمان درمان این بیماری فرا رسیده است؟
- آیا محدودیتی برای فعالیت بیمار توصیه می‌کنید؟
از پرسیدن سؤالات دیگری که در حین قرار ملاقاتتان پیش می آید تردید نکنید.
انتظار چه پرسش‌هایی از سوی پزشک‌تان داشته باشید؟
پزشک شما هم احتمالاً تعدادی سؤال از شما می‌پرسد. اگر فرزند شما مبتلا به هیدروسل باشد، پزشک ممکن است از شما بپرسد:
- اولین بار چه زمانی متوجه این تورم شدید؟ آیا به مرور زمان افزایش یافته است؟
- آیا فرزند شما دردی دارد؟
- آیا فرزند شما علائم دیگری دارد؟
اگر خودتان مبتلا به هیدروسل باشید، پزشک ممکن است بپرسد:
- اولین بار چه زمانی متوجه تورم شدید؟
- آیا ترشحاتی از آلت تناسلی یا خون در منی خود داشته‌اید؟
- آیا در ناحیه آسیب دیده ناراحتی یا درد دارید؟
- آیا هنگام رابطه جنسی یا هنگام انزال درد دارید؟
- آیا نیاز مکرر یا فوری به ادرار کردن دارید؟ آیا هنگام ادرار کردن درد دارید؟
- آیا شما و همسرتان برای بیماری‌های مقاربتی آزمایش شده‌اید؟
- آیا سرگرمی یا کار شما شامل بلند کردن اجسام سنگین است؟
- آیا تا به حال دچار عفونت ادراری یا عفونت پروستات یا سایر بیماری‌های پروستات شده‌اید؟
- آیا تا به حال در ناحیه آسیب دیده پرتودرمانی یا جراحی انجام داده‌اید؟
کاری که در این بین می‌توانید انجام دهید!
اگر شما یک بزرگسال فعال جنسی هستید، از تماس جنسی که می‌تواند شریک زندگی شما را در معرض خطر ابتلا به یک بیماری مقاربتی قرار دهد، از جمله آمیزش جنسی، رابطه جنسی دهانی و هرگونه تماس تناسلی پوست به پوست خودداری کنید.