سنگ‌های کلیه رسوبات معدنی سختی هستند که در داخل کلیه‌ها تشکیل و وقتی از مجرای ادرار عبور می‌کنند باعث ایجاد درد طاقت فرسا می‌شوند. وقتی یکبار دچار سنگ کلیه شوید، به احتمال ۵۰٪ در ۱۰ سال آینده به سنگ‌های دیگر هم مبتلا می‌شوید.
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سنگ کلیه وجود ندارد، به خصوص اگر سابقه خانوادگی این بیماری را داشته باشید. ترکیبی از رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی و همچنین بعضی از داروها ممکن است به کاهش خطر ابتلای شما کمک کند.
انجام اصلاحات کوچک در برنامه و رژیم غذایی فعلی‌تان ممکن است کمک زیادی به پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه کند.
نوشیدن آب بیشتر بهترین راه برای پیشگیری از سنگ کلیه است. اگر طی روز به اندازه کافی نوشیدنی ننوشید، خروجی ادرارتان کم می‌شود و این یعنی اینکه ادرار شما غلیظ‌تر شده و کمتر احتمال دارد نمک‌های ادراری که باعث ایجاد سنگ می‌شوند در ادرارتان وارد شود.
لیموناد و آب پرتقال هم از گزینه‌های خوب ِحاوی سیترات‌اند که ممکن است از تشکیل سنگ جلوگیری کنند.
سعی کنید روزانه حدود هشت لیوان مایعات یا به اندازه کافی ادرار بنوشید تا مجموعا دفعی حدود دو لیتر داشته باشید. اگر زیاد ورزش یا عرق می‌کنید، یا اگر سابقه سنگ سیستین دارید، شما به مایعات اضافی نیاز خواهید داشت.
با نگاه کردن به رنگ ادرارتان (شفاف یا زرد کم رنگ) می‌توانید بفهمید که بدن خود را بقدر کافی هیدراته کرده‌اید؛ ولی اگر رنگ آن تیره باشد، باید مایعات بیشتری بنوشید.
چون رایج‌ترین نوع سنگ کلیه، سنگ اگزالات کلسیمی است، خیلی از مردم فکر می‌کنند که باید از خوردن کلسیم خودداری کنند. درحالیکه، رژیم‌های کم کلسیم ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه و خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش بدهند.
مکمل‌های کلسیم که می‌توانند خطر ابتلا به سنگ را افزایش بدهند، در صورت مصرف همراه با غذا این خطرشان کم می‌شود. شیر کم‌چرب، پنیر کم‌چرب و ماست کم‌چرب همگی جزو گزینه‌های غذایی غنی از کلسیم هستند.
رژیم غذایی پر نمک خطر ابتلا به سنگ کلیه کلسیمی را افزایش می‌دهد. به گفته بنیاد مراقبت‌های اورولوژی، نمک زیاد ِموجود در ادرار مانع از جذب مجدد کلسیم از ادرار به خون می‌شود و همین افزایش کلسیم ادرار می‌تواند منجر به سنگ کلیه شود.
خوردن نمک کمتر به پایین نگه داشتن سطح کلسیم ادرار کمک می‌کند و هر چه میزان کلسیم ادرار کمتر باشد، خطر ابتلا به سنگ کلیه کم می‌شود.
غذاهایی که به دلیل داشتن سدیم زیاد بدنام هستند عبارتند از:
غذاهای فرآوری شده مثل چیپس و کراکر، انواع سوپ کنسروی، سبزیجات کنسروی، گوشت‌های کنسروی، چاشنی‌ها، غذاهای حاوی مونوسدیم گلوتامات، غذاهای حاوی نیترات سدیم و غذاهای حاوی جوش شیرین
برای طعم دادن به غذاها بدون استفاده از نمک، گیاهان تازه یا ترکیبی از چاشنی‌های گیاهی بدون نمک را امتحان کنید.
بعضی از سنگ‌های کلیه از اگزالات که یکی از ترکیبات طبیعی غذاهاست ساخته شده‌اند. اگزالات با اتصال به کلسیم موجود در ادرار، سنگ کلیه را تشکیل می‌دهد. محدود کردن غذاهای غنی از اگزالات می‌تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک کند.
غذاهای سرشار از اگزالات عبارتند از:
اسفناج، شکلات، سیب زمینی‌های شیرین، قهوه، چغندر، بادام زمینی، ریواس، محصولات سویا و سبوس گندم
اگزالات و کلسیم قبل از رسیدن به کلیه‌ها در دستگاه گوارش به یکدیگر متصل می‌شوند، بنابراین اگر غذاهای پر اگزالات و غنی از کلسیم را به طور همزمان مصرف کنید، تشکیل سنگ سخت‌تر می‌شود.
غذاهای سرشار از پروتئین حیوانی اسیدی هستند و اسید ادرار را افزایش می‌دهند. اسید ادرار بالا ممکن است باعث تشکیل سنگ کلیه اسید اوریک و اگزالات کلسیم شود.
شما باید خوراکی‌های زیر را محدود یا حذف کنید:
گوشت گاو، گوشت طیور، ماهی و گوشت خوک
مکمل ویتامین C (اسید اسکوربیک) ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه به خصوص در مردان شود.
طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۳، مردانی که دوزهای بالایی از مکمل‌های ویتامین C مصرف می‌کردند، خطر تشکیل سنگ کلیه خود را دو برابر می‌کردند. پس محققان به این نتیجه رسیدند که ویتامین C موجود در غذا هم همان خطر را به همراه دارد.
چانسا پیدرا، به عنوان “سنگ شکن”، یک داروی گیاهی محبوب برای سنگ کلیه است و تصور می‌شود که این گیاه به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیم اگزالات کمک می‌کند. همچنین اعتقاد بر این است که این گیاه اندازه سنگ‌های موجود را کاهش می‌دهد.
اما، از داروهای گیاهی با احتیاط استفاده کنید چون برای پیشگیری یا درمان سنگ کلیه به خوبی شناسایی نشده و بررسی نشده‌اند.
در بعضی موارد، تغییر رژیم غذایی ممکن است برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کافی نباشد. پس اگر سنگ‌های عود کننده دارید، با پزشک خود در مورد نقش دارو در برنامه پیشگیری، صحبت کنید.
مصرف بعضی از نسخه‌ها یا داروهای بدون نسخه می‌تواند منجر به سنگ کلیه شود، از جمله:
ضد احتقان‌ها، دیورتیک‌ها، مهار کننده‌های پروتئاز، داروهای ضد تشنج، استروئیدها، داروهای شیمی درمانی و داروهای اوریکوزوریک
هر چه مدت زمان بیشتری این داروها را مصرف کنید، خطر ابتلا به سنگ کلیه بیشتر می‌شود. اگر هر یک از این داروها را مصرف می‌کنید، با پزشک اورولوژیست خود در مورد سایر گزینه‌های دارویی صحبت کنید و هرگز بدون تایید پزشک مصرف داروهای تجویز شده را قطع نکنید.
اگر مستعد ابتلا به انواع خاصی از سنگ کلیه هستید، بعضی از داروها می‌توانند مقدار آن مادهء عامل را در ادرار شما کنترل کنند. نوع داروی تجویز شده به نوع سنگ‌هایی که معمولاً می‌سازید بستگی دارد. مثلا:
سنگ کلیه شایع است و هیچ تضمینی وجود ندارد که روش‌های پیشگیری موثر باشند، اما می‌توانند خطر شما را کاهش بدهند. بهترین گزینه برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه، هیدراته ماندن و ایجاد تغییرات خاص در رژیم غذایی است.
اگر شرایطی دارید که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد، مثل بیماری التهابی روده، عفونت مداوم دستگاه ادراری یا چاقی، با پزشک خود در مورد راه‌های مدیریت آن برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه صحبت کنید.
اگر قبلاً سنگ کلیه دفع کرده‌اید، از پزشک خود بخواهید آن را آزمایش کند. چون با تعیین نوع سنگ، می‌توانید اقدامات هدفمندی را برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید انجام دهید.
