بعضی از مردان سطح تستوسترون پایینی دارند و این سندرم، کمبود تستوسترون (TD یا Low-T) نامیده می‌شود. کمبود به این معناست که بدن به اندازه کافی ماده مورد نیاز را ندارد و این سندرم، مجموعه‌ای از علائم را دارد که با هم نشان دهنده یک بیماری یا وضعیت سلامتی‌اند.
تستوسترون هورمون جنسی مردانه است که در بیضه‌ها ساخته می‌شود و سطح آن برای رشد، عملکرد جنسی طبیعی و تولید اسپرم در مردان مهم است. در دوران بلوغ (در سال‌های نوجوانی)، تستوسترون در بدن پسرها ویژگی‌های مردانه مثل موهای زبر بدن و صورت، صدای خشن‌تر و قدرت عضلانی را ایجاد می‌کند. سطح تستوسترون به طور کلی با افزایش سن کاهش می‌یابد و بنابراین سطح تستوسترون خون در مردان مسن‌تر پایین است.
انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) تستوسترون پایین خون (Low-T) را کمتر از ۳۰۰ نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) شناسایی کرده است. علائم یا شرایط زیر ممکن است با کمبود تستوسترون همراه باشند:
میل جنسی کم، خستگی، کاهش توده عضلانی بدون چربی، زودرنجی، اختلال در نعوظ و افسردگی
دلایل احتمالی زیادی برای این علائم وجود دارد، مثل: مصرف مواد افیونی، بعضی از شرایط مادرزادی، از دست دادن یا آسیب بیضه‌ها، دیابت، و چاقی (اضافه وزن). در صورت داشتن هر یک از این علائم، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
چرا تستوسترون درمانی (TT)
اگر کمبود تستوسترون دارید، ممکن است نیاز به تستوسترون درمانی (TT) داشته باشید؛ از این روش برای درمان بیماری‌هایی که با آن متولد شده‌اید، از جمله سندرم کلاین فلتر استفاده می‌شود.
همچنین در صورت آسیب دیدن یا از بین رفتن بیضه یا در صورت برداشتن بیضه‌های شما به دلیل بیماری مثل سرطان بیضه، ممکن است به تستوسترون درمانی نیاز داشته باشید. ابتلا به کمبود تستوسترون (بدون توجه به علت) در اکثر مردان قابل درمان است. شما هم اگر احساس می‌کنید ممکن است به این درمان نیاز داشته باشید، با پزشک خود صحبت کنید.
تستوسترون درمانی می‌تواند به شما کمک کند اما ممکن است نتایج نامطلوب (مضر) هم داشته باشد. سازمان داروی فدرال (FDA) گفته است که برچسب داروهای تستوسترون باید نشان دهد که خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته برای بعضی از مردانی که از محصولات آن استفاده می‌کنند وجود دارد یا نه. همه مردان باید قبل از شروع این درمان و به طور دوره‌ای در حین آن، از نظر بیماری قلبی و سکته بررسی شوند. با این حال، این سازمان بر اساس بررسی دقیق ِمبتنی بر شواهد، بیان کرده که هیچ شواهد محکمی وجود ندارد که تستوسترون درمانی خطر حوادث قلبی عروقی را افزایش یا کاهش دهد؛ تنها نگرانی اینست که مردان فقط به دلیل افزایش سن، با این مشکل مواجه شده و تحت این درمان قرار گرفته‌اند. تحقیقات بیشتری برای اثرات تستوسترون درمانی در مردان مسن در حال انجام است.
در هر حال، پزشک شما در مورد مزایا و خطرات این درمان با شما صحبت خواهد کرد و نحوه درمان علائم را به دقت بررسی خواهد کرد.
میزان شیوع کمبود تستوسترون در مردان
سخت است که بدانیم چنددرصد از مردان مبتلا به کمبود تستوسترون هستند، اگرچه داده‌ها نشان میدهد که به طور کلی ممکن است حدود ۲.۱٪ مردان (حدود ۲ مرد از هر ۱۰۰ نفر) مبتلا به این سندرم باشند و تنها ۱٪ از مردان جوان کمبود تستوسترون دارند؛ در حالی که ۵۰٪ از مردان بالای ۸۰ سال می‌توانند به این کمبود دچار باشند.
این سندرم در مردان مبتلا به دیابت یا دارای اضافه وزن بیشتر شایع است. در یک مطالعه تحقیقاتی، ۳۰٪ از مردان ِدارای اضافه وزن، دارای کمبود تستوسترون بودند، در حالی که تنها ۶.۴٪ از مردان دارای وزن طبیعی علايم این سندرم را نشان دادند. همان مطالعه نشان داد که دیابت یک عامل خطر برای کمبود تستوسترون است. در مطالعه دیگری، در مقایسه با ۱۲.۶٪ از مردان بدون دیابت ِمبتلا به این سندرم، ۲۴.۵٪ مردان مبتلا به دیابت دارای کمبود تستوسترون بودند.
علائم کمبود تستوسترون
علائم و نشانه‌های زیادی برای کاهش تستوسترون وجود دارد. بعضی از آنها بیشتر با سطوح پایین این هورمون (علائم و نشانه های خاص) مرتبط‌اند، در حالیکه لزوماً بقیه علائم مرتبط نیستند (علائم و نشانه های غیر اختصاصی). در هر حال، پزشک‌تان به شما کمک می‌کند تا موقعیت خود را درک کنید.
علائم خاص کمبود تستوسترون (TD)
علائم خاص آنهایی هستند که به احتمال زیاد یا مستقیماً با کمبود تستوسترون مرتبط هستند مثل:
- کاهش میل جنسی
- کاهش عملکرد نعوظ
- ریزش موهای بدن
- رشد کُند موهای صورت
- از دست دادن توده عضلانی بدون چربی
- احساس خستگی دائمی
- چاقی (اضافه وزن)
- علائم افسردگی
علائم غیر اختصاصی کمبود تستوسترون (TD)
علائم غیر اختصاصی که ممکن است با این کمبود مرتبط باشند یا نباشند، عبارتند از:
- سطح انرژی، استقامت و قدرت بدنی پایین
- حافظه ضعیف
- مشکل در یافتن کلمات برای گفتن
- تمرکز ضعیف
- کارایی ضعیف در محل کار
داشتن هر یک از علائم خاص یا غیر اختصاصی لزوما به معنای ابتلا به کمبود تستوسترون نیست. اما اگر ترکیبی از علائم را دارید، به عنوان مثال، اگر در یک دوره زمانی بسیار احساس خستگی و غمگینی می‌کنید و این برای شما تازگی دارد، ممکن است لازم باشد سطح تستوسترون خود را بررسی کنید.
میل جنسی پایین هم لزوما و به تنهایی به معنای ابتلا به این کمبود نیست. اما اگر ترکیبی از میل جنسی کم، کاهش عملکرد نعوظ و احساس غم و اندوه و خستگی دارید، باید با پزشک خود صحبت کنید.
علل کمبود تستوسترون
بعضی از افراد با شرایطی به دنیا می‌آیند که باعث کمبود تستوسترون (TD) می‌شود، از جمله:
- سندرم کلاین فلتر
- سندرم نونان
- اندام تناسلی مبهم (زنانگی یا مردانگی واضحی ندارند)
برخی از مردان ممکن است به دلیل شرایطی مثل موارد زیر دچار کمبود تستوسترون باشند:
- آسیب به بیضه‌ها بر اثر تصادف
- برداشتن بیضه به دلیل سرطان
- شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- بیماری غده هیپوفیز که منجر به کمبود این هورمون می‌شود
- عفونت
- بیماری خودایمنی (زمانی که بدن آنتی بادی‌هایی می‌سازد که به سلول‌های خودی حمله می‌کنند)
اساساً، اگر بیضه‌های شما به تولید تستوسترون ِکمتر از حد طبیعی ادامه دهند، سطح تستوسترون خون کاهش می‌یابد. خیلی از مردانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، کمبودشان به موارد زیر مرتبط است:
- سالخوردگی
- چاقی
- سندرم متابولیک (فشار خون بالا، قند خون بالا، سطح کلسترول ناسالم و چربی شکم)
- استفاده از داروهایی مثل داروهای ضد افسردگی و داروهای مسکن
مردانی که مشکلات سلامتی خاصی دارند هم مبتلا به کمبود تستوسترون می‌شوند. بعضی از این مشکلات خطرآفرین عبارتند از:
- نقص ایمنی انسانی یا HIV (حدود ۳۰٪ از آنها تستوسترون پایینی دارند)
- ایدز (حدود ۵۰٪ از آنها تستوسترون پایینی دارند)
تشخیص کمبود تستوسترون
اگرچه خیلی از علائم ممکن است با تستوسترون پایین (Low-T) مرتبط باشد، ولی سطح تستوسترون کل خون مهم‌ترین نشانه کمبود تستوسترون است. برای تشخیص، پزشک علاوه بر سطح تستوسترون خون، از علائم و نشانه‌های خاص دیگرهم استفاده می‌کند.
در جلسه ویزیت پزشکی، سابقه سلامتی شما گرفته می‌شود و پزشک ضمن معاینه‌تان بعضی از علائم و نشانه‌های ذکر شده در این نوشتار را بررسی می‌کند.
تاریخچه سلامت بیمار
پزشک ممکن است از شما در مورد موارد زیر سوال کند:
- سردرد، تغییر میدان بینایی (علائم احتمالی توده مغزی مانند تومور هیپوفیز)
- نحوه رشد شما در دوران بلوغ
- سابقه ضربه به سر
- جراحی جمجمه (سر)، تومور مغزی یا پرتودرمانی جمجمه
- آنوسمی (از دست دادن توانایی بویایی)
- سابقه عفونت در بیضه‌ها
- آسیب به بیضه‌ها
- اوریون بعد از بلوغ
- استفادهء گذشته یا فعلی از استروئیدهای آنابولیک
- استفاده از مواد افیونی
- استفاده از گلوکوکورتیکوئیدها (داروهایی مثل کورتیزون که برای درمان التهاب است)
- سابقه شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- سابقه خانوادگی بیماری‌های مرتبط با کمبود تستوسترون
- سابقه سکته مغزی یا حمله قلبی
- سابقه کم خونی غیر قابل توضیح
معاینهء جسمی
۱. سطح کلی تستوسترون: این آزمایش باید در دو زمان مختلف بر روی نمونه ای که قبل از ظهر گرفته شده انجام شود، چون سطح تستوسترون در اواخر روز کمتر می‌شود. اگر بیمار هستید، پزشک منتظر می‌ماند تا خوب شوید، چون ممکن است بیماری شما نتیجه غلط داشته باشد.
۲. هورمون لوتئینه کننده (LH): این آزمایش برای کمک به پیدا کردن علت سطح پایین تستوسترون انجام می‌شود و نحوه ساخت تستوسترون را کنترل می‌کند. سطوح غیر طبیعی تستوسترون ممکن است به معنای مشکل غده هیپوفیز باشد.
۳. سطح پرولاکتین خون: اگر سطح پرولاکتین خون بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش خون‌تان را تکرار کند تا مطمئن شود خطایی وجود ندارد. سطوح بالای پرولاکتین هم می‌تواند نشانه مشکلات هیپوفیز یا تومور باشد.
۴. هموگلوبین خون یا Hgb: قبل از انجام این آزمایش، پزشک شما به دنبال دلایل دیگری برای Hgb پایین خون می‌گردد، مثل شرایط آب و هوا (از جمله ارتفاع جغرافیایی)، آپنه خواب ( وقفه تنفسی هنگام خواب ) یا استعمال دخانیات.
موارد زیر هم ممکن است برای کمک به تشخیص بیشتر انجام شود:
- هورمون محرک فولیکول (FSH): اگر می‌خواهید بچه دار شوید، ممکن است بررسی عملکرد تولید اسپرم و همچنین آزمایش مایع منی نیاز باشد. این آزمایشات قبل از هر هورمون درمانی انجام می‌شود.
- در صورت وجود علائم پستان، آزمایش هورمون استرادیول انجام می‌شود.
- آزمایش خون HbA1C ممکن است برای دیابت انجام شود.
- ام‌آر‌آی(MRI) غده هیپوفیز
- آزمایشات تراکم استخوان
- کاریوتیپ (تست کروموزومی).
درمان کمبود تستوسترون
در سال‌های اخیر، رسانه‌ها بیشتر در مورد تستوسترون درمانی (TT) گزارش داده و مردان بیشتری در سنین ۶۴-۴۰ مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. بعضی از آنها با وجود علائم خاص ممکن است بخواهند حتی بدون آزمایش به این روش درمانی اقدام کنند،که البته این کار ممکن است برای آنها ایمن یا مفید نباشد. همیشه باید قبل از هر اقدامی برای تستوسترون درمانی، سطح تستوسترون کلی خون مشخص شود.
سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که این درمان فقط برای مردانی تجویز شود که با تعریف بالینی و آزمایشگاهی کمبود تستوسترون مطابقت دارند، یعنی سطح تستوسترون‌شان کمتر از ۳۰۰ نانوگرم در دسی لیتر است. اما بعضی از مواردی که باید در مورد این درمان بدانید، عبارتند از:
۱. در صورت داشتن شرایط زیر، پزشک احتمالا سطح تستوسترون شما را اندازه گیری می‌کند:
- کم خونی غیر قابل توضیح
- دیابت
- کاهش تراکم استخوان
- شکستگی استخوان با کوچک‌ترین ضربه
- انجام رادیولوژی بیضه
- آزمایش مثبت HIV یا ایدز
- مصرف مزمن مواد مخدر
- سابقه ناباروری
- اختلالات غده هیپوفیز
۲. حتی اگر علائم و نشانه‌های خاصی نداشته باشید، پزشک ممکن است سطح تستوسترون کلی شما را برای این شرایط آزمایش کند:
- مقاومت به انسولین
- تاریخچه شیمی درمانی
- سابقه مصرف داروهای کورتونی
۳. تغییرات سلامتی مثل کاهش وزن و فعالیت بدنی بیشتر احتمالا سطح تستوسترون شما را افزایش میدهد.
۴. لازمست پزشک‌تان سطح هموگلوبین/هماتوکریت شما را در حین تستوسترون درمانی بررسی کند. این آزمایش خون به بررسی غلیظ شدن خون کمک می‌کند.
۵. غلیظ شدن خون ممکن است باعث لخته‌گی شود. پزشک ممکن است سطوح هموگلوبین/هماتوکریت شما را دو تا شش هفته پس از شروع تستوسترون درمانی و هر ۱۲-۶ ماه بعد از آن انجام دهد.
۶. اگر در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هستید، در طول تستوسترون درمانی پزشک ، شما را با دقت بیشتری زیر نظر خواهد گرفت. همچنین مهم است که شما تغییراتی در نحوه زندگی‌تان ایجاد کنید تا شانس بیماری قلبی و عروقی خود را کاهش دهید.
۷. پزشک سطح کم تستوسترون شما را برای رساندن به بالای ۳۰۰ نانوگرم در دسی لیتر درمان می‌کند، اما سطح دقیق آن ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.
۸. پزشک شما را برای علائم و نشانه‌های بهبود زیر نظر می‌گیرد. احتمال دارد هر گونه تغییری در عرض ۶-۳ ماه بعد از درمان ظاهر شود.
۹. اگر سطح تستوسترون خون شما به حالت عادی برگردد و همچنان علائمی داشته باشید، احتمالاً دلایل دیگری برای آن وجود دارد. پزشک شما ممکن است با متوقف کردن تستوسترون درمانی، سعی کند بفهمد چه مشکل دیگری ممکن است داشته باشید.
نحوه مصرف تستوسترون
به طور کلی پنج راه مختلف برای مصرف تستوسترون وجود دارد: ترانس درمال (از طریق پوست)، تزریقی، دهانی/باکال، داخل بینی، و توسط گلوله‌های زیر پوستی؛ و هیچیک از این روش‌ها بهتر از دیگری نیست. در حالی که از تستوسترون درمانی استفاده می‌کنید، پزشک خون شما را برای تعیین سطح تستوسترون آزمایش می‌کند.
در اینجا با جزئیات این پنج روش مختلف آشنا می‌شویم:
ترانس درمال (موضعی)
ژل‌ها، کرم‌ها، مایعات و پد یا چسب‌های موضعی وجود دارد که اغلب حدود چهار روز دوام می‌آورند و اگر با یک پانسمان ضد آب یا هوا پوشانده شوند بهتر جذب می‌شوند:
۱. مایعات و ژل‌ها، کرم‌ها یا چسب‌ها را روی پوست خشک و بدون بریدگی یا خراش قرار دهید.
۲. تا زمان مصرف نوبت بعدی، آن ناحیه را نشویید.
۳. بعد از استفاده از مایعات، ژل‌ها یا کرم‌ها، دست‌های خود را بشویید.
۴. اطمینان حاصل کنید که افراد دیگر، به ویژه زنان و کودکان، به داروها دست نزنند.
چسب موضعی مانند یک چسب زخم است که روی آن دارو قرار گرفته است. آن را روی محل مورد نظر بگذارید (تا نوبت بعدی همانجا بماند). احتمال انتقال داروی روی پد به دیگران، نسبت به مایعات، ژل‌ها و کرم‌ها کمتر است.
تزریق تستوسترون
تزریق تستوسترون در انواع کوتاه اثر و طولانی اثر وجود دارد. داروی کوتاه اثر بصورت زیر پوستی یا عضلانی و نوع طولانی مدت معمولا فقط به شکل عضلانی تزریق می‌شود. این تزریق‌ها معمولاً به صورت هفتگی، هر دو هفته یا ماهی یکبار انجام می‌شوند.
جذب دهانی یا باکال
دوز باکال به صورت چسبی است که بالای دندان ثنایا (۴ دندان میانی آرواره‌های بالا و پایین) قرار می‌گیرد. این دارو که شبیه یک قرص است، نباید جویده یا قورت داده شود، چون خودش طی ۱۲ ساعت آزاد می‌شود. این روش نسبت به بلعیدن دارو، عوارض جانبی کمتری بر روی کبد دارد، اما ممکن است باعث تحریک محل قرار داده شده یا سردرد شود.
جذب از راه بینی
این شکل از تستوسترون به صورت ژل است و طبق دستور، هر دوز از آن را به داخل سوراخ‌های بینی پمپ می‌کنید (معمولاً سه بار در روز).
کاشت کپسول یا ایمپلنت تستوسترون
پزشک کپسول حاوی تستوسترون را زیر پوست لگن یا باسن شما قرار میدهد. پزشک با استفاده از بیحسی موضعی، یک برش کوچک در پوست‌تان ایجاد می‌کند و کپسول‌ها را در داخل بافت چربی زیر پوست شما قرار میدهد. این دارو به آهستگی حل می‌شود و بسته به تعداد کپسول‌ها در طی حدود ۶-۳ ماه آزاد می‌شود.
آیا تستوسترون درمانی عوارض جانبی دارد؟
بعضی عوارض جانبی، در تستوسترون درمانی وجود دارد که ممکن است خفیف یا شدید باشند. شما باید از پزشک یا داروساز خود در مورد این عوارض جانبی بپرسید و در حین مصرف این هورمون مراقب آنها باشید. بعضی از عوارض عبارتند از:
- در مورد ژل‌ها و مایعات، ممکن است کمی قرمزی در محل پوست ایجاد شود. با استفاده از پدها هم، ممکن است خارش و بثوراتی در اطراف محل مصرف دارو داشته باشید. گاهی حتی تعداد بسیار کمی از بیماران کمردرد را گزارش می‌کنند.
- در تزریق‌های کوتاه اثر، ممکن است حساسیت‌هایی در محل تزریق داشته باشید، درحالیکه بعضی از افراد واکنش‌های آلرژیک جدی‌تری نسبت به تزریق طولانی مدت دارند. به همین دلیل، بعد از تزریق طولانی‌مدت باید مدتی در مطب تحت نظر باشید.
- برای کپسول‌های کاشتنی تستوسترون، عوارض جانبی احتمالی شامل تورم، درد، کبودی و به ندرت هماتوم (خون‌مُردگی) است.
- در طی تستوسترون درمانی، خطر اریتروسیتوز یا افزایش غیر طبیعی هموگلوبین خون و هماتوکریت بیشتر می‌شود.
- تستوسترون درمانی ممکن است تولید طبیعی اسپرم را مختل کند. در حین اقدام برای بچه دار شدن، نباید به این روش اقدام کنید. اگر تحت درمان کمبود تستوسترون هستید، پزشک ممکن است درمان جایگزینی را برای تولید اسپرم پیشنهاد دهد.
- چون تستوسترون موضعی، به ویژه ژل‌ها، کرم‌ها و مایعات، ممکن است با لمس کردن به دیگران منتقل شود، باید مراقب باشید که ناحیه مورد نظر را بپوشانید و پس از استفاده از دارو، دست‌های خود را به خوبی بشویید. و حتما مراقب باشید که محلی آغشته به این داروهای موضعی، توسط دیگران لمس نشود.
متخصصین می‌گویند در صورت استفاده از تستوسترون موضعی، مراقب علائم و نشانه‌های بلوغ زودرس در کودکی باشید که با شما زندگی می‌کند یا با او در تماس هستید؛ و اجازه ندهید کودکان به قسمتی که دارو را در آن قرار می‌دهید، دست بزنند.
نکاتی که درباره کمبود تستوسترون باید بدانید
- هیچ مدرکی دال بر ارتباط تستوسترون درمانی با سرطان پروستات وجود ندارد.
- شواهد محکمی وجود ندارد که تستوسترون درمانی را با افزایش لخته شدن ورید مرتبط کند.
- در حال حاضر، شواهد محکمی مبنی بر اینکه تستوسترون درمانی خطر حوادث قلبی عروقی را افزایش یا کاهش بدهد، وجود ندارد. با این حال، اگر در حین تستوسترون درمانی، علائم سکته مغزی یا حمله قلبی پیدا کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
مراقبت‌های بعد از درمان کمبود تستوسترون
به یاد داشته باشید که هر فرد منحصر به فرد است و هر بدن به طور متفاوتی به درمان پاسخ میدهد. تستوسترون درمانی ممکن است به عملکرد نعوظ، کاهش میل جنسی، تراکم مغز استخوان، کم خونی، توده اضافه در بدن و یا علائم افسردگی کمک کند. با این حال، شواهد محکمی مبنی بر اینکه این روش درمانی به بهبود حافظه، دیابت، افزایش انرژی، کاهش خستگی، میزان چربی یا کیفیت زندگی کمک می‌کند، وجود ندارد.
برای اینکه ببینید سطح تستوسترون شما در حد نرمال باقی می‌ماند به معاینات روتین نیاز دارید. بیمارانی که در تستوسترون درمانی شرایط پایداری دارند، باید هر ۱۲-۶ ماه یکبار آزمایشات مختلفی بدهند. اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید وزن خود را در محدوده نرمال نگه دارید. افزایش فعالیت بدنی ممکن است به کاهش وزن و همچنین افزایش سطح تستوسترون کمک کند.
اطلاعات بیشتر درباره کمبود تستوسترون
هنگامی که به پزشک خود مراجعه می‌کنید، ممکن است کمی عصبی باشید، پس بهتر است فهرستی از مهم‌ترین چیزهایی که در ذهن خود دارید تهیه کنید. نمونه سوالات زیر به شما کمک می‌کند:
- برای اینکه بفهمم به تستوسترون درمانی نیاز دارم، چه آزمایشاتی لازمست؟
- آیا باید این آزمایشات را تکرار کنم؟ اگر چنین است، چند وقت یکبار؟
- آیا کمبود تستوسترون تولید اسپرم را سخت می‌کند؟
- آیا تستوسترون درمانی به باروری کمک می‌کند؟
- چه روش‌هایی برای تستوسترون درمانی وجود دارد؟ کدام را به من پیشنهاد می‌کنید و چرا؟
- من دیابت دارم آیا این بدان معناست که من به تستوسترون درمانی نیاز دارم؟
- آیا تستوسترون درمانی به عملکرد جنسی (نعوظ) کمک می‌کند؟
- در طول یا بعد از درمان، آیا تغییراتی در زندگی و روال معمولم نیاز است که به حفظ سطح تستوسترون در حد نرمال کمک کند؟
- پسرم با تستوسترون پایین به دنیا آمد. آیا او در تمام زندگی خود به تستوسترون درمانی نیاز خواهد داشت؟
- آیا گروه‌های حمایتی برای کمک به پسرم برای مقابله با این مشکل وجود دارد؟
- بیماری قلبی در خانواده من وجود دارد، آیا تستوسترون درمانی برای من بی خطر است؟
منبع: Urology Health