تولد نوزاد سالم یکی از بزرگترین آرزویهای والدین است اما متاسفانه کم نیستند نوزادانی که با ابتلا به بیماریهای مادرزادی چشم به جهان میگشایند. برخی ازاین بیماریها از همان ابتدا علائم و نشانههای واضحی دارند که باعث میشود درمان آن به سرعت آغاز شود اما برخی دیگراز بیماریهای مادرزادی، نشانههای نامحسوس و حتی گاهی بدون علامت نوزاد را مبتلا میکنند و شانس درمان به موقع و زندگی طبیعی را از نوزاد میگیرند. بیماری مننگوسل یکی از همین بیماریهاست.
نشانههای این بیماری آنقدرها واضح و شک برانگیز نیست اما میتواند طی همان سالهای او لیه زندگی، کودک را با مشکلات جدی درگیر کند و کیفیت زندگی وی را کاهش دهد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر مهری مهراد، متخصص اورولوژی، جراحی کلیه و مجاری ادراری و تناسلی، رئیس انجمن نورویورولوژی گفتگو کرده است.
بیماری مننگوسل یک ناهنجاری در دستگاه عصبی نوزاد است
در ادامه نیز دکتر مهراد در اینباره اظهار کرد: بیماری مننگوسل یا میلومننگوسل یک بیماری مادرزادی است که نوزاد با نقص در تکامل قسمت نخاع و لوله عصبی به دنیا میآید.
وی اظهار کرد: مننگوسل یک ناهنجاری در دستگاه عصبی نوزاد است به این معنا که از دوران جنینی حلقه استخوانی محافظکننده از نخاع در قسمت پشت جنین تشکیل نمیشود و نوزاد با حلقه استخوانی باز به دنیا میآید. اگر هنگام به دنیا آمدن نوزاد پرده اطراف نخاع که به آن مننژ هم گفته میشود از این شکاف بیرون آمده باشد به آن مننگوسل گفته میشود اما اگر مشکل حادتر باشد و همراه پرده مننژ بخشی از نخاع هم از این شکاف خارج شود گفته میشود بیمار به میلومننگوسل مبتلا شده است.
رئیس انجمن نورویورولوژی ایران ادامه داد: گاهی این بیماری با نشانههای قابل رویت همراه است اما متاسفانه در برخی از موارد هم بدون نشانه و بهصورت نهفته بیمار را درگیر میکند به شکلی که ممکن است نوزاد به هیچ وجه ظاهری غیرطبیعی نداشته باشد.
وی میگوید: تشخیص قبل تولد بیماری مننگوسل از طریق غربالگری سرمی مادر انجام میشود. این نقص مادرزادی باعث میشود که میزان آلفافتوپروتئین سرم مادر بالا رود زیرا وقتی میزان «آلفافتوپروتئین»… بالا باشد میتوان به ابتلا به این بیماری شک کرد و انجام سونوگرافی را برای مادر توصیه کرد و نیز آمنیوسنتز انجام شود. در بسیاری از مواقع اگر مشکل شدید باشد میتوان حتی جنین را سقط کرد.
دکتر مهراد ادامه داد: به طور کلی این ضایعه عصبی در حدود 15 تا 20 هفته حاملگی با انجام سونوگرافی نیز در افراد قابل تشخیص است و حتی در مراکز پیشرفته کشورهای غربی با روشهای مدرن میتوان درحدود 12 هفتگی دوران جنینی و حاملگی مادر بیماری مننگوسل را در جنین تشخیص داد.
این متخصص اورولوژی بیان کرد: درصورتی که نوزادی با اختلال مننگوسل یا میلومننگوسل متولد شود باید حتما با یک گاز استریل روی ضایعه پوشانده شود و آنتی بیوتیک نیز تجویز شود و در نهایت تا 72 ساعت عمل جراحی روی نوزاد انجام شود و قسمت نخاع بسته شود و در واقع باز نماند.
وی اضافه کرد: باید در هفتههای پس از جراحی با فواصل کم معاینه و در صورت لزوم سونوگرافی از مغز انجام شود زیرا احتمال هیدروسفالی (تجمع مایع در سر) بعد از عمل جراحی وجود دارد و در صورت بروز هیدروسفالی درمان مناسب لازم است.
دکتر مهراد مطرح کرد: در نوزادان مبتلا به بیماری مننگوسل به دلیل نقص در تکامل لوله عصبی در دوران جنینی احتمال اینکه هم نقص در راه رفتن و مدل پاها یشان و همین طور کنترل ادرار و مدفوع داشته باشند، نسبت به کودکان دیگر بیشتر است.
رئیس انجمن نورویورولوژی ایران بیان کرد: درمورد بیماری مننگوسل بسته وضعیت بیمار عوارض متفاوت هست اما به طور کلی همه نوزادان مبتلا به مننگوسل یا میلومننگوسل به درجاتی دچار بیماری مثانه عصبی هستند.
وی ابراز کرد جهت پیشگیری از ابتلا نوزاد به بیماری مننگوسل، تغذیه مادر در دوران حاملگی بسیار مهم است و نیز مادرانی که داروهای ضد تشنج مانند “والپروات سدیم” و” کاربامازپین ” مصرف میکنند در آنها آمار بالا مبتلا شدن نوزادان به بیماری مننگوسل یا میلومننگوسل وجود دارد.
دکتر مهراد خاطرنشان کرد تحقیقات انجام شده نشان داده است که تجویز اسید فولیک میتواند در بروز بیماری مننگوسل یا میلومننگوسل تاثیر داشته و از بروز آن در نوزادان پیشگیری میکند بدین خاطر به همه خانمها بخصوص آنهایی که داروی صرع مصرف میکنند توصیه میشود که سه ماه قبل از بارداری از داروی اسید فولیک مصرف کنند.
این متخصص و جراح کلیه و مجاری ادرار بیان کرد: به طور کلی داشتن تغذیه نامناسب و حاملگیهایی که نیاز به مصرف داروهای بیشتری دارند و مادران معتاد و سیگاری و مادرانی که در معرض دود سیگار و مواد مخدر هستند احتمال اینکه نوزادان مبتلا به بیماری مننگوسل یا میلومننگوسل به دنیا بیاورند بیشتراز دیگران است.
وی اضافه میکند: تشخیص به موقع این بیماریها و درمان مناسب که معمولا بهصورت جراحی توسط جراح مغز و اعصاب است میتواند کیفیت زندگی کودک را در دوران بزرگسالی تضمین کند.
دکتر مهراد اضافه کرد: نکته مهم درباره افراد مبتلا به بیماری مننگوسل این است که جراحی و بازگرداندن مننژ و نخاع به محل اصلی خود و بستن شکاف پایان راه نیست و باید بیمار تحت نظر و معاینات دورهای قرار گیرد چرا که ممکن است این ضایعه نخاعی، عملکرد مثانه و کلیهها را تحت تاثیر قرار دهد.
رئیس انجمن نورویورولوژی ایران بیان کرد که این را باید در نظر داشت که کودک مبتلا به مننگوسل یا میلومننگوسل باید برای همیشه تحت نظر پزشک متخصص مثانه و اورولوژِی قرار بگیرد تا از بروز عوارض بیماری مثانه عصبی، ریفلاکسهای ادراری در این افراد جلوگیری شود.
وی خاطرنشان کرد که در همان دوران نوزادی وقتی کودکان مبتلا به بیماری مننگوسل تحت عمل جراحی قرار میگیرند، باید پس از آن علاوه بر مراجعه به متخصص اعصاب به پزشک ارتوپد نیز برای بهبود راه رفتن و کنترل اختلالات اندام تحتانی باید مراجعه کنند.
این متخصص و جراح کلیه و مجاری ادرار میگوید: والدین کودکان مبتلا به بیماری مننگوسل باید بدانند این کودکان از همان ابتدا باید تحت نظر قرار بگیرند زیرا میتوانند ازعوارض جدی و فاجعه آمیز در آینده جلوگیری کنند زیرا افرادی که اصلا مراجعه نکردند و یا در سنین بالا مراجعه کردند و نیازمند انجام دیالیز کلیه و یا دچار از دست دادن کلیه شدند و موضوع مهم دیگر این است که با رشد کودک و پیگیری نکردن درمان ممکن است او برای همیشه از ناحیه پاها فلج شود.
وی در پایان توصیه کرد که اگر نوزاد مبتلا به بیماری مننگوسل در همان دوران نوزادی، تحت نظر متخصصان باشد، از بروز عوارض ناگوار جلوگیری میشود و کودک میتواند زندگی بسیار عادیای را تجربه کنند.