اختلال جنسی به معنای رخ دادن مشکل یا مسائلی‌ست که مانعی در جهت میل جنسی و لذت از فعالیت جنسی محسوب میشوند. اختلالات جنسی زنان نه به سن و سال مربوطند و نه به جنسیت. یعنی هم برای زنان و هم مردان ممکن است در هر سنی رخ بدهند.
بطور کلی این اختلالات جنسی شامل ۴ دسته هستند:
- اختلال در تمایل: یعنی فرد علاقه‌ای به داشتن رابطه جنسی به طور مداوم و روتین ندارد
- اختلال در برانگیختگی: فرد به لحاظ فیزیکی برای برانگیختگی توانایی کامل ندارد اگرچه از لحاظ روانی و عاطفی میل به رابطه جنسی دارد
- اختلال در ارگاسم: فرد حس نرمال نسبت به رابطه جنسی داراست اما در اوج رابطه و لحظه رسیدن به اوج حس ناامیدی و ناتوانی پیدا می‌کند
- اختلال درد: در حین انجام عمل جنسی فرد دچار درد میشود که معمولا برای زنان اتفاق میفتد
دراینجا برخی ازین مشکلات را که اختلالات جنسی پدید آورنده آنها هستند به همراه روشهای درمانی‌شان بررسی می‌کنیم.
اختلالات جنسی بانوان
آتروفی واژن
آتروفی واژن می‌تواند منجر به رابطه جنسی دردناک شود و عبارت است از نازک شدن دیواره‌های واژن که به خاطر پایین آمدن سطح هورمون استروژن اتفاق میفتد. این مشکل معمولا مربوط به زمان پس از یائسگی‌ست که عمدتا رده سنی ۴۵ تا ۵۵ را دربر می‌گیرد. نشانه های این بیماری معمولا در واپسین سالهای قاعدگی رخ می‌نمایند و گاهی هم هیچ نشانه‌ای بروز نمی‌کند.
علائم آتروفی واژن
برخی از علائم آتروفی واژن:
- بی‌اختیاری ادرار (نشت غیرارادی ادرار)
- کمبود رطوبت واژن (خشکی واژن)
- درد یا سوزش همراه با ادرار
- نازک شدن دیواره‌های واژن
- لکه بینی بعد از مقاربت
- کوتاه و سفت شدن کانال واژن
- سوزش واژن (التهاب)
- ناراحتی یا درد در هنگام مقاربت
- عفونت‌های ادراری مکرر
دلایل آتروفی واژن
آتروفی واژن به دلیل پایین آمدن سطح هورمون استروژن اتفاق میفتد که باعث نازک و شکننده شدن بافت واژن شده و درنتیجه واژن به‌راحتی دچار زخم میشود.
غیر از یائسگی کاهش استروژن می‌تواند در چنین زمان‌هایی اتفاق بیفتد :
- در زمان شیردهی
- بعد از عمل جراحی برداشتن تخمدان
- بعد از شیمی درمانی برای بیماری‌های سرطانی
- بعد از پرتودرمانی لگن بخاطر درمان سرطان
- بعد از هورمون درمانی به منظور درمان سرطان پستان
فعالیت جنسی منظم برای حفظ سلامت بافت واژن بسیار موثر است و همچنین در سلامتی قلب و سیستم گردش خون تاثیر بسزایی دارد.
عوارض بالقوه آتروفی واژن
خطراتی که آتروفی واژن می‌تواند به دنبال داشته باشد :
می‌تواند باعث ابتلا به عفونت واژن شود زیرا محیط اسیدی واژن را تغییر میدهد لذا باکتری‌ها و دیگر موجودات راحت‌تر می‌توانند رشد کنند.
آتروفی واژن می‌تواند منجر به آتروفی دستگاه ادراری تناسلی شود. از علائم مربوط به اختلالات دستگاه ادراری که با آتروفی ارتباط دارند می‌توان تکرر ادرار یا سوزش به هنگام ادرار را نام برد. در برخی زنان هم ممکن است بی‌اختیاری ادرار و عفونت ادراری رخ دهد.
تشخیص آتروفی واژن
زمان مراجعه به پزشک را این علائم تعیین می‌کنند :
احساس درد در زمان مقاربت جنسی حتی با استفاده از چرب کننده‌ها، خونریزی غیرمعمولی واژن، احساس درد و سوزش همراه ترشح
سوالاتی که پزشک از شما می‌پرسد درباره سابقه سلامتی شماست و راجع به زمان پریود ، درباره سوابق ابتلا به سرطان و یا مصرف داروها
معایناتی که پزشک شما احتمالا انجام میدهد معاینه دستگاه تناسلی‌ست برای بررسی‌های زیر:
- پوشش واژن ( کمرنگ ، صاف و براق )
- از دست رفتن خاصیت ارتجاعی
- موی پراکنده
- اندام تناسلی بیرونی نازک
- افتادگی اندام لگن (برجستگی دیواره‌های واژن)
- کشش بافت پشتیبان رحم
همچنین محتمل است سری آزمایش‌های زیرتوسط پزشک شما تجویز شوند :
- آزمایش ادرار
- تست پاپ اسمیر واژن
- آزمایش خون
- تست اسیدیته واژن
- معاینه لگن
درمان آتروفی واژن
درمان آتروفی واژن متمرکز بر روی نشانه‌ها یا علت اصلی بیماری عمل می‌کند.
مثلا استفاده از مرطوب کننده‌هایی که نیازمند نسخه پزشک نیستند یا روان کننده‌های پایه آب برای درمان خشکی بسیار موثر هستند.
در صورت شدید بودن علامت‌های بیماری احتمال دارد که درمان پزشک شما جایگزینی استروژن باشد. استروژن برای بهبود رطوبت طبیعی و قابلیت ارتجاعی واژن موثر است. مصرف استروژن به هر دو صورت موضعی یا خوراکی می‌تواند باشد که در طول چند هفته تاثیرگذار و بهبود دهنده خواهد بود.
بی‌میلی جنسی زنان
چهل درصد از زنانی که دچار بی‌میلی جنسی هستند در مقاربت جنسی فقط تا حدی تحت تاثیر قرار میگیرند و پنج درصد از این افراد به اختلال ارگاسم زنانه دچار هستند.
علائم و عوارض بی‌میلی جنسی در زنان
- پایین بودن سطح تمایل جنسی
- احساس ترس نسبت به شریک جنسی
- حس درد موقع ورود آلت تناسلی به واژن
- عدم تجربه ارگاسم ( اوج لذت جنسی )
- ناتوان بودن برای نشان دادن عکس‌العملهای مناسب در مقابل حالت‌های مختلف آمیزشی
دلایل بی‌میلی جنسی زنان
- دلایل جسمی
- دلایل روانشناختی
- شیوه زندگی
دلایل جسمی بی‌میلی زنان
- بیماری هایی مانند سرطان، دیابت، فشار خون، آرتریت که بیماری‌های غیرجنسی هستند
- مصرف داروهای ضدافسردگی بعلت اینکه مانع ترشح سروتونین میشوند تمایل زن را نسبت به شوهر کاهش می‌دهند
- مصرف انواع مخدرجات، الکل، شراب که مسبب کاهش جریان خون و درنتیجه کم شدن برانگیختگی هستند
- انواع عمل‌های جراحی مربوط به پستان یا دستگاه تناسلی
دلایل روانشناختی بی‌میلی جنسی زنان
- مشکلات روحی و روانی مثل افسردگی، ترس، اضطراب
- استرس مزمن و درازمدت به خاطر مشغله شغلی و مالی و عاطفی
- نداشتن اعتماد بنفس کافی بابت ظاهر خود
- تجربه‌های منفی و بد درزمینه سواستفاده جنسی و تجارب بد جنسی در ارتباط با دیگران
بی‌میلی جنسی زنان و شیوه زندگی
به طور کلی احساس خستگی زیاد در طول روز در بی‌میلی جنسی زن اهمیت دارد.
کاهش سطح هورمون استروژن مثلا در دوران یائسگی میل جنسی زن را پایین می‌آورد. همچنین استروژن پایین خشکی بافت واژن را در پی دارد که منجر به رابطه جنسی دردناک میشود. تغییرات هورمونی بدن زن مثلا در دوران شیردهی یا بارداری، خستگی و فشار ناشی از حاملگی و یا مراقبت از کودک می‌توانند عوامل بی‌میلی جنسی زن باشند.
درمان بی‌میلی جنسی زنان
تغییر روش زندگی: پزشک درمانگر می‌تواند برای شما تکنیک‌های جنسی مطرح کند که به لذتبخش‌تر شدن رابطه جنسی کمک می‌کنند. همچنین خود شما می‌توانید تغییراتی در زندگی خود اعمال کنید از جمله داشتن تمرینات ورزشی روزانه، استفاده از متدهای آرامش ذهنی، ترک مصرف مخدرات و مسکرات، اختصاص دادن زمان‌های خاص به رابطه عاطفی با همسر تا منجر به رابطه جنسی بهتر شود.
درمان پزشکی: در صورتی‌که اختلالات جنسی زن مربوط به کمبود استروژن و در نتیجه کمبود جریان خون در واژن باشد پزشک می‌تواند از روش‌هایی استفاده کند که خون‌رسانی افزایش یابد و یا منجر به آزاد شدن هورمون استروژن شود. این روش‌ها بهتر از مصرف قرص هستند که عوارض جانبی به همراه دارد. مثلا راه حل پلاسمایی که تزریق O-Shot نام دارد. تزریقی که داخل واژن انجام میشود و گردش خون را زیاد می‌کند.
راه دیگر استفاده از قرص خوراکی Addyi یا فلیبانسرین است. این قرص منجر به ترشح موادی در مغز میشود که میل جنسی را افزایش می‌دهند. البته این دارو عوارض جانبی همچون سرگیجه و افت فشارخون را داراست.
اختلال ارگاسم در زنان
هنگام تحریک جنسی احساس آزادی شدیدی که به فرد دست میدهد ارگاسم نام دارد که در واقع مرحله رسیدن به اوج و سپس تخلیه تنش شهوانی‌ست.
اختلال در ارگاسم زنان یعنی اینکه زن در رسیدن به مرحله ارگاسم و تجربه آن مشکل دارد. طبق پژوهش‌ها ۱۱ تا ۴۱ درصد از زنان درگیر اختلال ارگاسم هستند.
اختلال ارگاسم چهار نوع است :
- آنورگاسمیا اولیه: فرد هرگز ارگاسم را تجربه نکرده
- آنورگاسمیا ثانویه: ارگاسم را به سختی تجربه می‌کند با اینکه قبلا هم تجربه کرده و برایش رخ داده
- آنورگاسمیا وضعیتی: رایج‌ترین نوع است. فرد فقط در موقعیت‌های خیلی خاص به ارگاسم می‌رسد
- آنورگاسمیا عمومی: فرد تحت هیچ شرایطی توانایی تجربه ارگاسم را ندارد حتی با وجود تحریک جنسی شدید
دلایل اختلال ارگاسم در زنان
برخی ازین دلایل به شرح زیرند :
سن زیاد، مشکلات پزشکی مثل دیابت یا سابقه جراحی مثل برداشتن رحم، مصرف برخی داروها، برخی اعتقادات فرهنگی یا مذهبی، شرم و حیا، مسايل روانی مثل تجربه های تلخ سواستفاده جنسی و یا اضطراب و افسردگی و خستگی مزمن
البته گاهی چندین عامل بطور هم‌زمان اختلال ارگاسم را بوجود می‌آورند.
علائم اختلال عملکرد ارگاسم در زنان
ناتوانی برای تجربه اوج لذت جنسی مهمترین علامت اختلال ارگاسم است. البته گاهی شرایط ارگاسم نامطلوب یا طی شدن زمان طولانی برای رسیدن به ارگاسم هم از علائم آن است.
درمان اختلال ارگاسم در زنان
بسته به نوع علت اختلال از درمان‌های مختلف می‌توان بهره برد. راه‌هایی مثل درمان با هورمون استروژن، یا مصرف داروها و مکمل‌های غذایی خاص تحت نظر پزشک متخصص و یا مشاوره زوجین برای حل این مساله وجود دارند.
واژینیسموس
در بیماری واژینیسموس به محض اینکه چیزی وارد واژن شود عضلات آن منقبض میشوند که این انقباض مانع از رابطه جنسی شده و رابطه را بسیار دردناک می‌سازد. دو نوع واژینسیموس وجود دارد.
واژینیسموس اولیه : هرگز دخول در واژن اتفاق نیفتاده و حاصل نشده است
واژینیسموس ثانویه : تنها یکبار دخول در واژن میسر شده و پس از آن هرگز ممکن نشده‌است. این نوع واژینیسموس، اکتسابی نیز نامیده میشود زیرا عواملی مثل تصادف، ضربه، پرتو درمانی و جراحی می‌توانند در آن دخیل باشند.
نکته قابل توجه این است که نباید واژینیسموس را با رابطه جنسی دردناک یا دیسپارونی اشتباه گرفت.
دلایل واژینیسموس
گرچه گاهی واژینیسموس علت واضحی ندارد اما برخی از دلایل می‌تواند ازین قرار باشد:
- عوامل احساس و عاطفی
- ضربه روحی
- سواستفاده جنسی
- یائسگی: برخی زنان دردوران پس از یائسگی بعلت کاهش یافتن قابلیت ارتجاعی واژن که منجر به دردناک شدن و استرس‌زا شدن رابطه می‌گردد دچار واژینیسموس میشوند.
علائم واژینیسموس
زنانی که دچار واژینیسموس هستند معولا چنین علائمی را تجربه می‌کنند :
- سفت شدن عضلات واژن بصورت غیرارادی که این انقباض باعث مشکل یا غیرممکن شدن دخول میشود
- عدم توانایی کنترل انقباضات واژن یا متوقف ساختن آن
- ترس از دخول به واژن
- احساس سوزش به محض وارد شدن چیزی به واژن
- کاهش تمایل جنسی
درمان واژینیسموس
مشاوره برای درمان واژینیسموس: در جلسات مشاوره آناتومی دستگاه تناسلی و عضلات واژن و ساختار واژن و اتفاقاتی که حین تحریک جنسی رخ میدهد برای بیمار شرح داده میشود تا وی درباره سازوکاربدن خود آگاهی کسب کند. این آگاهی می‌تواند در بهبود واژینیسموس موثر باشد
گشاد‌کننده‌های واژن: دیلاتورهای مخروطی شکل به عنوان گشادکننده در واژن قرار میگیرند و این دیلاتورها به تدریج بزرگ‌تر میشوند و انعطاف و کشش‌پذیری عضلات واژن رفته‌رفته بیشتر میشود. وقتی دوره درمان به پایان رسید رابطه جنسی میسر خواهد بود.
فیزیوتراپی: ممکن است استفاده از دیلاتورها برای فرد دشوار باشد لذا یک متخصص طب فیزیکی لگن در استفاده بهتر از دیلاتورها به فرد کمک کرده و وی را با تکنیک‌های آرامش حین رابطه آشناتر می‌کند
اگر زن به سختی می‌تواند از گشادکننده استفاده کند، می‌تواند به یک متخصص طب فیزیکی لگن مراجعه کند. آنها می‌توانند به فرد کمک کنند تا نحوه استفاده از گشادکننده‌ها را بیشتر بیاموزد و با تکنیک‌های آرامش هنگام رابطه بخوبی آشنایی پیدا کند.
شل شدن عضلات واژن
از مشکلاتی که باعث اختلالات جنسی در زنان میشود شل شدن عضلات واژن است که به‌علت تعدد حاملگی و زایمان و افزایش سن رخ میدهد. شل شدن عضلات واژن که باز شدن اندام تناسلی را در پی دارد علاوه بر ایجاد نارضایتی جنسی احتمال عفونت ادراری و عفونت واژینال را زیاد خواهد کرد.
امروزه بدون نیاز به بیهوشی و بدون درد با روش لیزر مونالیزا برای جوانسازی واژن می‌توان اقدام کرد. این روش در صورتی‌که توسط پزشک متخصص انجام شود هیچگونه عوارض را به‌دنبال ندارد و به‌راحتی می‌تواند واژن را به حالت طبیعی خود برگرداند.
عمل جراحی واژینوپلاستی / Vaginoplasty یا جراحی تنگ کردن واژن، نیز روشی‌ست برای ترمیم عضلات شل شده واژن که با بیهوشی و در اتاق عمل انجام میشود.