اگر سرطان پروستات به مرحله پیشرفته رسیده و سلولهای سرطانی به بقیه قسمتهای بدن سرایت کرده باشند، درمانش یک امر ضروری است.
خوشبختانه، مردان مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته دیگر نسبت به قبل گزینههای درمانی بیشتری دارند، از جمله: درمانهای هورمونی و درمانهای غیر هورمونی. درمان دقیقی که دریافت میکنید بستگی به مرحله سرطان پروستات شما و هر بیماری زمینهای دیگر دارد. ضمنا، به یاد داشته باشید که تجربه درمان شما میتواند کاملاً متفاوت از تجربه دیگران باشد.
۱. هورمون درمانی برای سرطان پیشرفته پروستات
هورمون درمانی یا درمان محرومیت از آندروژن (ADT)، اغلب به عنوان پایه اصلی درمان سرطان پروستات متاستاتیک توصیف میشود.
نحوه عملکرد هورمون درمانی
هورمون درمانی با کاهش سطح هورمونها یا آندروژنها (یعنی تستوسترون و دی هیدروتستوسترون) در بدن عمل میکند. این هورمونها سرطان پروستات را به تکثیر وامیدارند و بدون آنها رشد تومور کُند میشود و حتی احتمالا بهبود مییابد.
درمانهای هورمونی تایید شده
آگونیستهای GnRH، مثل لوپرولید (الیگارد، لوپرون) و گوسرلین (زولادکس) که با کاهش میزان تستوسترون ساخته شده توسط بیضهها عمل میکنند.
آنتی آندروژنها مثل نیلوتامید (نیلاندرون) و انزالوتامید (اکستندی) که معمولاً برای کمک به آگونیستهای GnRH اضافه و مانع از اتصال تستوسترون به سلول های تومور میشوند.
نوع دیگری از آگونیست GnRH به نام دگارلیکس (فرماگون)، که سیگنالهای مغز به بیضهها را مسدود و تولید آندروژن را متوقف میکند.
جراحی برای برداشتن بیضهها (ارکیکتومی) که باعث توقف تولید هورمونهای مردانه میشود.
آبیراترون (زایتیگا) که بعنوان یک آنتاگونیست LHRH با مسدود کردن آنزیمی به نام CYP17 برای توقف تولید آندروژن توسط سلولهای بدن کار میکند.
اهداف درمان
هدف هورمون درمانی بهبودی به معنای از بین رفتن همه علائم و نشانههای سرطان پروستات است. افرادی که به بهبودی رسیدهاند “درمان” نمیشوند، اما میتوانند سالها بدون نشان دادن علائم سرطان زندگی کنند.
هورمون درمانی همچنین ممکن است برای کاهش خطر عودِ بعد از درمان اولیه در مردانی که در معرض خطر بالای عود هستند استفاده شود.
نحوه انجام درمانهای سرطان پیشرفته پروستات
آگونیستهای GnRH یا تزریق میشوند و یا به صورت ایمپلنتهای کوچک زیر پوست قرار میگیرند. آنتی آندروژن به صورت قرص یک بار در روز و دگارلیکس به صورت تزریقی مصرف میشوند. گاهی اوقات یک داروی شیمی درمانی به نام دوستاکسل هم در ترکیب با این هورمون درمانی استفاده میشود.
زیتیگا یک بار در روز همراه با استروئیدی به نام پردنیزون بصورت خوراکی مصرف میشود.
جراحی برای برداشتن بیضه ها میتواند به صورت سرپایی باشد و چند ساعت بعد از جراحی ارکیکتومی بیمار ترخیص میشود.
چه کسانی کاندید هورمون درمانی هستند؟
اکثر مردان مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات کاندیدای هورمون درمانی هستند که معمولاً زمانی انجام میشود که سرطان پروستات به سایر نقاط بدن رسیده باشد و جراحی برای برداشتن تومور دیگر امکان پذیر نباشد.
قبل از شروع درمان، باید یک آزمایش عملکرد کبد همراه با آزمایش خون انجام شود تا معلوم شود که کبد بیمار میتواند داروها را به درستی تجزیه کند.
در حال حاضر، انزالوتامید فقط برای استفاده در مردان مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته تأیید شده است.
در بعضی موارد، سلولهای سرطان پروستات میتوانند در مقابل درمانهای هورمونی مقاومت کنند و حتی در غیاب هورمونهای مردانه هم تکثیر شوند. این سرطان پروستات، مقاوم به هورمون (یا مقاوم به اخته) نامیده میشود. مردان مبتلا به سرطان پروستات مقاوم به هورمون، کاندیدای هورمون درمانی بیشتری نیستند.
عوارض جانبی رایج
گرگرفتگی
نازک شدن و شکننده شدن استخوان ها (پوکی استخوان) به دلیل پایین بودن سطح تستوسترون و از دست رفتن کلسیم
۲. درمانهای غیر هورمونی برای سرطان پیشرفته پروستات
اگر درمان هورمونی مؤثر نباشد یا رشد سرطان خیلی سریع باشد، ممکن است درمان غیر هورمونی توصیه شود.
درمان های غیر هورمونی تایید شده
شیمی درمانی، مثل دوستاکسل، کابازیتاکسل، و میتوکسانترون. گاهی اوقات شیمی درمانی در ترکیب با یک استروئید به نام پردنیزون انجام میشود.
پرتودرمانی به کمک پرتوهای پرانرژی یا دانههای رادیواکتیو برای از بین بردن تومورها. تشعشع معمولاً در ترکیب با شیمی درمانی انجام میشود.
ایمونوتراپی که با استفاده از سیستم ایمنی بدن برای کشتن سلولهای سرطانی کار می کند.
رادیوم Ra 223 که حاوی مقدار کمی تشعشع است و برای از بین بردن سلولهای سرطانی پروستات پیشرفته تا استخوان، استفاده میشود.
.
اهداف درمان
هدف از شیمی درمانی، پرتودرمانی و سایر درمانهای غیر هورمونی کاهش سرعت رشد سرطان و افزایش طول عمر بیمار است. شیمی درمانی و سایر عوامل غیر هورمونی احتمالا نمیتوانند سرطان را درمان کنند، اما میتوانند به طور قابل توجهی عمر مردان مبتلا به سرطان پروستات متاستاتیک را افزایش دهند.
چه کسانی کاندید روشهای غیر هورمون درمانی هستند؟
بیمار در موارد زیر میتواند کاندیدای درمانهای غیر هورمونی مثل شیمی درمانی یا پرتودرمانی شود:
سطوح PSA او به قدری در حال افزایش است که درمانهای هورمونی نمیتوانند آن را کنترل کنند.
سرطان او به سرعت در حال گسترش است.
علائم بیمار بدتر میشوند.
هورمون درمانی تاثیری ندارد.
سرطان به استخوانهای بیمار رسیده است.
نحوه انجام درمانها
شیمی درمانی معمولاً به صورت چرخهای انجام میشود و هر چرخه معمولاً چند هفته طول میکشد. در این حالت ممکن است به چندین دوره درمانی لازم باشد که معمولاً یک دوره استراحت در بین آنها وجود دارد. اگر یکی از انواع شیمی درمانی کار خود را متوقف کند، پزشک ممکن است گزینههای شیمی درمانی دیگری را توصیه کند.
سیپولسیل به صورت سه انفوزیون در ورید، با فاصله حدود دو هفته بین هر انفوزیون تزریق میشود. رادیوم Ra 223 هم به صورت تزریقی انجام میشود.
عوارض جانبی رایج
عوارض جانبی رایج شیمی درمانی عبارتند از:
ریزش مو
تهوع و استفراغ
اسهال
خستگی
از دست دادن اشتها
گلبولهای سفید پایین (نوتروپنی) و خطر بالاتر ابتلا به عفونت
تغییرات در حافظه
بیحسی یا گزگز دستها و پاها
کبود شدن آسان بدن
زخمهای دهان
پرتودرمانی میتواند تعداد گلبولهای قرمز خون را کاهش داده و باعث کمخونی و در نتیجه خستگی، سرگیجه، سردرد و علائم دیگر شود. پرتودرمانی همچنین میتواند منجر به از دست دادن کنترل مثانه (بی اختیاری) و اختلال نعوظ شود.
کلام آخر
معمولاً برای درمان سرطان پیشرفته پروستات ابتدا هورمون درمانی و جراحی توصیه میشود که معمولا همراه با شیمی درمانی استفاده میشوند. در صورت مقاوم شدن خیلی از سرطانهای پروستات نسبت به هورمون درمانی، گزینههای غیر هورمونی بهترین انتخاب برای مردان مبتلا به سرطان پروستات متاستاتیک است.
حتی با درمان، همه موارد سرطان پیشرفته پروستات را نمیشود درمان کرد، اما این درمانها میتوانند رشد سرطان و علائم را کاهش دهند و بقا را بهبود ببخشند. خیلی از مردان با وجود سرطان پیشرفته پروستات تا سالها زنده میمانند.
تصمیم گیری در مورد درمانها میتواند گیج کننده و چالش برانگیز باشد چون موارد زیادی برای در نظر گرفتن وجود دارد. به یاد داشته باشید که لازم نیست به تنهایی تصمیم بگیرید. با راهنمایی پزشک اورولوژیست و تیم مراقبتهای بهداشتی خود، میتوانید تصمیمی آگاهانه در مورد بهترین برنامه درمانی برای خود بگیرید.