توده های کیسه بیضه (انگلیسی: Scrotal masses)، ناهنجاری‌هایی هستند که در کیسه بیضه (اسکروتوم) که به شکل پوستی در پشت آلت تناسلی آویزان است ایجاد می‌شوند. کیسه بیضه حاوی بیضه‌ها و ساختارهای مربوطه است که اسپرم و هورمون‌های جنسی مردانه را تولید، ذخیره و منتقل می‌کند.
توده‌های کیسه بیضه ممکن است شامل تجمع مایعات، رشد بافت غیر طبیعی یا محتویات طبیعی کیسه بیضه باشد که متورم، ملتهب یا سفت شده است. این توده‌ها باید توسط پزشک معاینه شوند، حتی اگر درد و یا علائم دیگری نداشته باشید. توده‌های کیسه بیضه می‌توانند سرطانی و یا ناشی از شرایط دیگری باشند که بر عملکرد و سلامت بیضه تأثیر می‌گذارد.
خودآزمایی و معاینات منظم کیسه بیضه توسط پزشک برای تایید، تشخیص و درمان سریع این توده‌ها مهم است.
علائم توده اسکروتوم
علائم و نشانه‌های توده‌های کیسه بیضه بسته به نوع ناهنجاری، متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- وجود یک توده غیر معمول
- درد ناگهانی
- درد مبهم یا احساس سنگینی در کیسه بیضه
- دردی که در سرتاسر کشاله ران، شکم یا کمر منتشر می‌شود
- بیضه حساس، متورم یا سفت شده
- اپیدیدیم حساس، متورم یا سفت شده (اپیدیدیم، لوله نرم و کاما شکلی است در بالا و پشت بیضه که اسپرم را ذخیره و منتقل می‌کند).
- تورم در کیسه بیضه
- قرمزی پوست کیسه بیضه
- حالت تهوع یا استفراغ
اگر علت توده کیسه بیضه عفونت باشد، علائم و نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تب، تکرر ادرار و وجود چرک یا خون در ادرار
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز درد ناگهانی در کیسه بیضه به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید چون بعضی از شرایط نیاز به درمان سریع دارند تا از آسیب دائمی به بیضه جلوگیری شود.
اگر توده‌ای در کیسه بیضه خود حس کردید، حتی اگر دردناک یا حساس نباشد و یا اگر علائم دیگری از توده کیسه بیضه را تجربه کردید، حتما به پزشک اورولوژیست مراجعه کنید.
بعضی از توده‌های کیسه بیضه در کودکان شایع‌تر است. اگر کودک شما علائم توده کیسه بیضه را دارد و نگران رشد اندام تناسلی او هستید یا اگر یک بیضه دارد: یک بیضه‌اش پایین نیامده یا وضعیت جمع شونده دارد، که در هر صورت می‌تواند خطر بعضی از توده‌های کیسه بیضه را در آینده افزایش دهد، جهت انجام چکآپ اورولوژوی کودک، به پزشک مراجعه کنید.
علل توده اسکروتوم
تعدادی از اختلالات می‌تواند منجر به ایجاد توده یا ناهنجاری در کیسه بیضه شود، از جمله:
- سرطان بیضه: سرطان بیضه توموری حاوی بافت غیرطبیعی است که معمولاً به صورت یک توده غیر حساس در کیسه بیضه ایجاد می‌شود.
بیشتر تومورها علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما در چنین حالتی، بعضی از مردان درد و تورم دارند. در صورت مشاهده هرگونه توده جدید در کیسه بیضه خود به پزشک مراجعه کنید.
- اسپرماتوسل: اسپرماتوسل یک کیسه معمولی بدون درد، غیرسرطانی (خوش خیم) پر از مایع در کیسه بیضه، (معمولا در بخش بالای آن)است که با نام‌های کیست اسپرماتیک یا کیست اپیدیدیم هم شناخته می شود.
- اپیدیدیمیت: اپیدیمیت یا التهاب اپیدیدیم که محل ذخیره و انتقال اسپرم است و ساختار کاما شکلی در بالا و پشت بیضه دارد.
اپیدیدیمیت اغلب توسط یک عفونت باکتریایی، از جمله عفونت‌های باکتریایی مقاربتی مثل کلامیدیا ایجاد می‌شود. به ندرت، اپیدیدیمیت در اثر عفونت ویروسی یا جریان غیر طبیعی ادرار به داخل اپیدیدیم راه پیدا می‌کند.
- اورکیت: یا التهاب بیضه که معمولاً به دلیل یک عفونت ویروسی مثل اوریون ایجاد می‌شود. هنگامی که اورکیت به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد شده باشد، اپیدیدیم هم ممکن است عفونی شود.
- هیدروسل: هیدروسل زمانی رخ می‌دهد که مایع اضافی در بین لایه‌های کیسه ای که بیضه‌ها را احاطه کرده ایجاد شود. وجود مقدار کمی مایع در این فضا طبیعی است، اما مایع اضافی هیدروسل معمولاً منجر به تورم ِبدون درد کیسه بیضه می‌شود.
در نوزادان، هیدروسل معمولاً به این دلیل رخ می‌دهد که شکاف بین شکم و کیسه بیضه در طول رشد به خوبی بسته نشده ولی در بزرگسالان، معمولاً به دلیل عدم تعادل در تولید یا جذب مایع ایجاد می‌شود که اغلب ناشی از آسیب یا عفونت کیسه بیضه است.
- هماتوسل: زمانی اتفاق می‌افتد که خون در بین لایه‌های کیسهء بیضه ایجاد شود و آسیب‌های ناشی از حوادث مثل ضربه مستقیم به بیضه، محتمل‌ترین علت آنست.
- واریکوسل: واریکوسل که می‌تواند باعث ناباروری شود به معنای بزرگ شدن وریدهای داخل کیسه بیضه است که خون بدون اکسیژن را از درون بیضه‌ها و اپیدیدیم بیرون می‌برد. واریکوسل ِسمت چپ ِکیسه بیضه به دلیل تفاوت در نحوه گردش خون، شایع‌تر است.
- فتق اینگوینال: وضعیتی است که در آن بخشی از روده کوچک از سوراخ یا نقطه‌ای ضعیف در بافتی که شکم و کشاله ران را از هم جدا می‌کند، با فشار بیرون می‌زند. در نوزادان، فتق اینگوینال معمولاً به این دلیل رخ می‌دهد که راه عبور از شکم به کیسه بیضه در طول رشد بسته نشده است. این فتق می‌تواند به صورت توده‌ای در کیسه بیضه یا بالای کشاله ران ظاهر شود.
- پیچ خوردگی بیضه: این پیچ خوردگی ِطناب ِاسپرماتیک است که شامل دسته‌ای از رگ‌های خونی، اعصاب و لوله‌هایی هست که منی را از بیضه به آلت تناسلی می‌برند.
این وضعیت دردناک باعث قطع خون در بیضه می‌شود و در صورت عدم درمان ِبه موقع می‌تواند منجر به از دست دادن بیضه شود. بیضه آسیب دیده ممکن است کج و نامتقارن، بزرگ شده و یا بالاتر از حد طبیعی باشد.
عوامل خطرآفرین توده‌های بیضه یا اسکروتوم
عواملی که خطر توده کیسه بیضه را افزایش می‌دهند به دلیل علل مختلف ناهنجاری‌های کیسه بیضه متفاوت‌اند. این عوامل عبارتند از:
بیضه پایین نیامده یا جمع شونده
یک بیضه پایین نیامده در طول رشد جنین یا اوایل دوران نوزادی از شکم خارج نشده و درون کیسه بیضه قرار نگرفته است. در حالی که، بیضه جمع شونده به داخل کیسه بیضه فرو می‌رود، اما به سمت شکم عقب کشیده می‌شود. هر دوی این موارد می‌توانند خطر ابتلا به وضعیت‌های زیر را افزایش دهند:
فتق اینگوینال، پیچ خوردگی بیضه و سرطان بیضه
ناهنجاری‌های موجود در بدو تولد
ناهنجاری‌های مادرزادی موجود در بیضه‌ها، آلت تناسلی یا کلیه‌ها ممکن است خطر توده کیسه بیضه و سرطان بیضه را در آینده افزایش دهند.
سابقه سرطان بیضه
اگر قبلا در یک بیضه سرطان داشته‌اید، در معرض خطر ابتلا به سرطان ِبیضه دیگر هم خواهید بود. داشتن پدر یا برادری که سرطان بیضه داشته باشد هم خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
عوارض توده بیضه یا اسکروتوم
همه توده‌های کیسه بیضه منجر به عوارض طولانی مدت نمی‌شوند. با این حال، هر توده‌ای که بر سلامت یا عملکرد بیضه تأثیر بگذارد می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
تاخیر یا رشد ضعیف در دوران بلوغ و ناباروری
تشخیص توده‌های بیضه یا اسکروتوم
پزشک شما برای تشخیص توده کیسه بیضه بر تعدادی از عوامل تکیه می‌کند، از جمله:
معاینه فیزیکی: پزشک شما کیسه بیضه، محتویات آن و نواحی مجاور کشاله ران را در حالت ایستاده و درازکش، معاینه و لمس می‌کند.
ترانس ایلومینیشن: با تابش نور درخشان بر کیسه بیضه ممکن است اطلاعاتی در مورد اندازه، محل و ساختار توده کیسه بیضه به دست بیاید.
سونوگرافی بیضه: با استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندام‌های داخلی، اطلاعات دقیقی در مورد اندازه، محل و ساختار توده کیسه بیضه و همچنین وضعیت بیضه‌ها به دست می‌آید. معمولا برای تشخیص توده کیسه بیضه، انجام سونوگرافی ضروری است.
آزمایش ادرار: تست‌های نمونه ادرار ممکن است عفونت باکتریایی یا ویروسی یا وجود خون یا چرک در ادرار را تشخیص بدهد.
آزمایش خون: آزمایش‌های نمونه خون ممکن است عفونت باکتریایی یا ویروسی یا افزایش سطح پروتئین‌های خاصی را که با سرطان بیضه مرتبط هستند، شناسایی کنند.
اسکن کامپیوتری توموگرافی یا سی‌تی اسکن: اگر آزمایشات دیگر نشان‌دهنده سرطان بیضه باشد، احتمالاً تحت معاینه اشعه ایکس تخصصی (سی‌تی اسکن) از قفسه سینه، شکم و کشاله ران خود قرار می‌گیرید تا معلوم شود آیا سرطان به سایر بافت‌ها یا اندام‌ها پخش شده یا خیر.
درمان توده‌های کیسه بیضه یا اسکروتوم
اکثر توده‌های کیسه بیضه یا به درمان کم تهاجمی نیاز دارند و یا ندارند، اما بعضی از آنها نیاز به دارو یا اقدامات جدی‌تر دارند.
عفونت‌های کیسه بیضه
توده‌های کیسه بیضهء ناشی از عفونت باکتریایی، همانطور که معمولا در مورد اپیدیدیمیت اتفاق می‌افتد، با آنتی بیوتیک درمان می‌شوند. ولی عفونت‌های ویروسی که باعث اپیدیدیمیت یا اورکیت می‌شوند معمولاً با استراحت، یخ و داروهای مسکن از بین می‌روند.
توده‌های غیر سرطانی (خوش خیم) کیسه بیضه یا اسکروتوم
توده‌های خوش خیم کیسه بیضه می‌توانند بدون درمان رها و یا با جراحی برداشته، ترمیم و یا تخلیه شوند. این تصمیمات درمانی به عوامل زیر بستگی دارد:
- باعث ناراحتی یا درد شده است
- در ایجاد یا افزایش خطر ناباروری نقش دارد
- عفونت دارد
سرطان بیضه
یک متخصص در درمان سرطان (انکولوژیست) درمان‌هایی را بر اساس جدا شدن سرطان در بیضه یا گسترش به سایر بافت‌های بدن توصیه می‌کند. سن و سلامت کلی بیمار هم از عوامل دخیل در انتخاب گزینه‌های درمانی برای سرطان بیضه هستند.
- برداشتن یا حذف رادیکال اینگوینال: این یک روش جراحی برای درمان سرطان بیضه است که از طریق یک برش در کشاله ران، بیضه آسیب دیده و طناب اسپرماتیک را برمی‌دارند. گره‌های لنفاوی شکم شما هم ممکن است در صورت گسترش سرطان به آنها برداشته شوند.
- شیمی درمانی: این یک درمان دارویی است که از مواد شیمیایی قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.
در برخی موارد می‌شود از پرتودرمانی هم استفاده کرد. این نوع درمان از اشعه ایکس با دوز بالا یا سایر پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی که ممکن است بعد از برداشتن بیضه آسیب دیده هنوز در بدن مانده باشند، استفاده می‌کند.
بیشتر موارد سرطان بیضه قابل درمان هستند، اما مراقبت‌های بعدی برای جلوگیری از عود احتمالی ضروری است.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی توده کیسه بیضه یا اسکروتوم
خودآزمایی بیضه ممکن است به شما کمک کند توده کیسه بیضه را زودتر پیدا و مراقبت‌های پزشکی فوری و لازم را دریافت کنید. اگر این معاینه را به طور منظم انجام دهید، متوجه خواهید شد که حس بیضه “طبیعی” چگونه است و برای تشخیص ناهنجاری آمادگی بهتری خواهید داشت. برای انجام خودآزمایی بیضه، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. ماهی یک بار بیضه‌های خود را معاینه کنید، به خصوص اگر سرطان بیضه یا سابقه خانوادگی سرطان بیضه دارید.
۲. معاینه را بعد از حمام یا دوش آب گرم انجام دهید چون گرمای آب باعث شل شدن کیسه بیضه می‌شود و بررسی آن را آسان‌تر می‌کند.
۳.. جلوی آینه بایستید و به دنبال تورم روی پوست کیسه بیضه باشید.
۴. کیسه بیضه خود را با یک دست بچسبانید و ببینید آیا با حالت عادی تفاوت دارد یا خیر.
۵. یک بیضه را با هر دو دست معاینه کنید. انگشت اشاره و وسط را زیر بیضه و شست خود را در بالا قرار دهید.
۶. به آرامی بیضه را بین شست و انگشتان بچرخانید تا توده‌ها را احساس کنید. بیضه‌ها معمولا صاف، بیضی شکل و تا حدودی سفت هستند و طبیعتا یک بیضه کمی بزرگتر از دیگری است.
۷. ساختار نرم و کاما شکلی که در بالا و پشت بیضه (اپیدیدیم) قرار دارد را در جستجوی هر نوع تورم لمس کنید.
۸. اگر توده یا ناهنجاری دیگری پیدا کردید، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
اگر درد دارید، به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید. اگر توده کیسه بیضه را تشخیص دادید، احتمالاً با مراجعه به پزشک خانواده خود شروع کنید ولی ممکن است به یک متخصص مجاری ادراری و اختلالات تناسلی (اورولوژیست) ارجاع داده شوید. آماده شدن برای قرار ملاقات خود یا فرزندتان با پزشک یا اورولوژیست به شما کمک می‌کند تا از زمان خود در حضور پزشک، بهترین استفاده را ببرید.
جهت تعیین وقت ملاقات با دکتر مهری مهراد با شماره تلفن‌های کلینیک اورولوژی مهراد تماس بگیرید 02122023225
آنچه باید پیش از ملاقات انجام دهید!
اطلاعاتی را برای به اشتراک گذاشتن با پزشک خود بنویسید، از جمله:
- علائمی که تجربه می‌کنید، حتی علائمی که به نظر می‌رسد ربطی به توده کیسه بیضه ندارند.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های عمده یا تغییرات اخیر زندگی‌تان
- داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید.
- سوابق خانوادگی در زمینه سرطان بیضه یا سایر اختلالات کیسه بیضه
- سابقه پزشکی شخصی، از جمله توده‌های قبلی کیسه بیضه، بیضه پایین نیامده یا نقایص مادرزادی مربوط به دستگاه تناسلی
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
سوالات در مورد توده‌های کیسه بیضه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
۱. به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
۲. چه مدت طول می‌کشد تا نتایج آزمایش معلوم شود؟
۳. اگر توده کیسه بیضه سرطانی (بدخیم) باشد، مراحل بعدی چیست؟
۴. اگر توده کیسه بیضه سرطانی نباشد، آیا نیاز به درمان دارم؟
۵. آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم با خود ببرم؟ چه وبسایت هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
از پرسیدن هیچ سوال دیگری دریغ نکنید.
از پزشک خود انتظار چه سوالاتی داشته باشید
پزشک شما هم احتمالاً تعدادی سؤال از شما می‌پرسد، از جمله:
۱. چه زمانی متوجه این توده یا علائم دیگری مرتبط با توده کیسه بیضه شدید؟
۲. آیا در داخل یا اطراف کیسه بیضه خود درد دارید یا داشته‌اید؟
۳. آیا در ادرار خود خون یا چرک داشته یا تب کرده‌اید؟
۴. آیا اخیراً در ناحیه کشاله ران آسیب دیده‌اید؟
۵. آیا چیزی مانند داروهای مسکن علائم شما را بهبود می‌بخشد؟
۶. آیا هر چیزی مثل ورزش یا فعالیتی که به کشاله ران فشار می‌آورد، علائم‌تان را بدتر می کند؟
۷. آیا بیضه پایین نیامده یا جمع شده داشتید که با جراحی اصلاح شده باشد؟
۸. آیا تا به حال عفونت مقاربتی داشته‌اید؟
۹. آیا چندین شریک جنسی یا یک شریک جنسی جدید دارید؟
منبع: مایو کلینیک