ماریجوانا* از گل‌ها و برگ‌های شاهدانه تهیه می‌شود و در بسیاری از نقاط دنیا شایع‌ترین داروی غیرقانونی است که مصرف می‌شود. از نظر علم پزشکی ماده موثره اصلی آن تتراهیدروکانابینول
(THC) است.
گیاه شاهدانه ۴۸۳ ماده موثره دارد که تتراهیدروکانابینول یکی از آنهاست. ماریجوانا شایع‌ترین ماده روانگردانی است که جوان‌ها استفاده می‌کنند. ماریجوانا در انگلستان بعد از الکل و سیگار فراوان‌ترین ماده‌ای است که مصرف می‌شود. در انگلستان یک سوم جوانان 15 ساله مصرف ماریجوانا را تجربه کرده‌اند و سالانه سی هزار نفر به‌علت مصرف ماریجوانا جان خود را در انگلستان از دست می‌دهند. موضوع هشداردهنده این است که میزان بیماری‌های روانی مثل اسکیزوفرنی در افرادی که ماریجوانا مصرف می‌کنند، هفت برابر جمعیت عادی است.
ماریجوانا شایع‌ترین ماده روانگردانی است که جوان‌ها استفاده می‌کنند ولی آنها از اثرات سوء بر عملکرد جنسی و بهداشت جنسی ناشی از مصرف ماریجوانا بی‌خبر هستند.
در مقاله‌ای که در یکی از معتبرترین مجلات پزشکی به چاپ رسیده است، نشان داده شده مصرف ماریجوانا تاثیر سوء بر عملکرد جنسی دارد. تتراهیدروکانابینول دارای گیرنده‌هایی در مغز است که پس از مصرف ماریجوانا باعث اثر مضاعف روی سیستم عصبی می‌شوند. امروزه مشخص شده است که همین گیرنده‌ها در دستگاه تناسلی نیز وجود دارند. در آلت تناسلی اجسام غاری دارای عضلات صاف هستند. اتساع و شل شدن این عضلات باعث می‌شود خون وارد آلت تناسلی و باعث نعوظ در مردان شود. وقتی مردی ماریجوانا مصرف می‌کند، ماده تتراهیدروکانابینول بر گیرنده‌های خود در آلت تناسلی می‌نشیند و از شل شدن عضلات صاف جلوگیری می‌کند و در نتیجه این مردان در ابتدا برای به‌دست آوردن نعوظ زمان زیادی لازم دارند و رفته رفته که به مصرف ماریجوانا ادامه می‌دهند، پس از به‌دست آوردن نعوظ، دچار اختلال نعوظ شده و در نهایت دیگر اصلاً قادر به نعوظ نخواهند بود.
در حقیقت تتراهیدروکانابینول دارای یک اثر مهاری قوی روی عضلات صاف است. علاوه از آن تتراهیدروکانابینول دارای گیرنده‌هایی در غده هیپوتالاموس است. غده هیپوتالاموس در کنترل رفتارهای جنسی انسان اهمیت خیلی زیادی دارد. این غده دارای ده‌ها منطقه مختلف است که هر کدام وظیفه مهمی دارند.
تتراهیدروکانابینول با اثر روی مرکز به‌خصوصی در غده هیپوتالاموس باعث کاهش میل جنسی یا صحیح‌تر، رغبت جنسی می‌شود. تتراهیدروکانابینول میزان ترشح هورمون‌های جنسی از غده هیپوفیز را کاهش می‌دهد و چون عملکرد طبیعی بیضه‌ها وابسته به همین هورمون‌هاست، در نتیجه هم اختلال در قدرت باروری و هم اختلال در عملکرد جنسی پدیدار می‌شود.
مراجعانی دارم که به‌علت مصرف ماریجوانا به‌وسیله شوهر، یک سال است که رابطه زناشویی نداشته‌اند. در مردان میزان میل جنسی رابطه بسیار نزدیک با میزان تستوسترون خون دارد. در حقیقت یکی از علائم مهم کمبود تستوسترون در مردان، کاهش میل جنسی آنها است.
تتراهیدروکانابینول باعث آسیب به تولید تستوسترون در بیضه‌ها می‌شود و در نتیجه میل جنسی را کاهش می‌دهد. اختلالات جنسی در انسان می‌تواند منشاء مغزی یا محیطی داشته باشند. محیطی یعنی اینکه یک ماده اثرات خود را با تاثیر مستقیم بر دستگاه تناسلی اعمال کند بنابراین مصرف ماریجوانا با دو مکانیسم مرکزی و محیطی باعث مهار رغبت جنسی می‌شود و یکی از مشکلات مهم زندگی زناشویی مردانی که از این ماده استفاده می‌کنند، همین اختلال شدید در روابط زناشویی است.
مصرف ماریجوانا به‌شدت به قدرت باروری مرد آسیب می‌زند. باید توجه داشت که قدرت باروری در مردان می‌تواند خیلی خوب، خوب و متوسط باشد. مراجعی داشتم که اکنون دارای یک فرزند ۷ ساله‌اند و برای بچه دوم مشکل پیدا کرده‌اند. این آقا مدت ۱۰ سال است که ماریجوانا مصرف می‌کند. در آزمایش مشخص شد که قدرت باروری ایشان به‌شدت کم شده است. وقتی گفتم که علت این مشکل مصرف ماری‌جواناست، معترض شد که من ۱۰ سال است ماریجوانا مصرف می‌کنم، پس چگونه صاحب یک فرزند شده‌ام؟ مساله این است که این آقا نمی‌دانست درست است که در ابتدا دارای قدرت باروری خوبی داشته و توانسته بچه‌دار شود ولی ادامه مصرف ماریجوانا به قدرت باروری او آسیب زده است. مواردی نیز وجود دارند که قدرت باروری مرد متوسط است و مصرف ماریجوانا باعث می‌شود که اصلاً صاحب فرزند نشود.
من بیماران زیادی دارم که هنگام ازدواج آزمایش اسپرم طبیعی دارند و حالا که مثلاً بعد از پنج سال می‌خواهند بچه‌دار شوند، آزمایش مجدد اسپرم نشان می‌دهد که قدرت باروری مرد به‌علت مصرف ماریجوانا در پنج سال گذشته آسیب دیده است. از خصوصیات ماریجوانا این است که در بافت چربی ذخیره می‌شود و مدت‌ها حتی پس از قطع مصرف، از بافت چربی آزاد می‌شود و میزان آن در خون قابل تشخیص است. مصرف ماریجوانا باعث می‌شود که اسپرم در ابتدا حرکت سریع رو به جلو شدید داشته باشد و بعداً این حرکت سریع به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و اسپرم نمی‌تواند خود را به تخمک برساند.
ماده تتراهیدروکانابینول دارای گیرنده بر روی اسپرم است. وقتی فردی ماریجوانا مصرف می‌کند، تتراهیدروکانابینول به اسپرم می‌چسبد و از اتصال اسپرم به تخمک جلوگیری می‌کند و در نتیجه لقاح انجام نمی‌شود. به همین دلیل ممکن است نتیجه آزمایش اسپرم مردانی که ماریجوانا مصرف می‌کنند، طبیعی گزارش شود ولی نتوانند بچه‌دار شوند. در واقع قدرت اتصال اسپرم به تخمک مشکل دارد که در آزمایشگاه قابل اندازه‌گیری نیست.
مصرف ماریجوانا سیستم‌های مختلف بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و زوجهایی که می‌خواهند صاحب فرزند شوند، هیچ‌کدام نباید ماریجوانا مصرف کنند. ما اصطلاحی به نام ناباروری غیر قابل توجیه داریم. زوج‌های بسیاری به من مراجعه می‌کنند که با وجود طبیعی بودن آزمایش‌های مرد و زن، در بچه‌دار شدن مشکل دارند که به این مشکل ناباروری غیرقابل توجیه می‌گوییم. گاهی نتیجه بررسی‌های ما نشان می‌دهد که یکی یا هر دوی آنها سال‌هاست که ماریجوانا مصرف می‌کنند.
مصرف ماریجوانا تعداد اسپرم‌های با شکل طبیعی را نیز کاهش می‌دهد. مصرف سیگار نیز بر روی کمیت و کیفیت اسپرم اثر سوء دارد. در افرادی که هم سیگار می‌کشند و هم ماریجوانا مصرف می‌کنند، آثار مضر با هم جمع می‌شود و قدرت باروری را به شدت کاهش می‌دهد.
مکانیسم اصلی آسیب به قدرت باروری ناشی از تغییرات هورمونی به‌علت مصرف ماری‌جواناست. بیضه‌ها برای عملکرد طبیعی به دو هورمون نیاز دارند که از غده هیپوفیز ترشح می‌شوند. این دو هورمون به اختصار LH و FSH نامیده می‌شوند. هورمون LH باعث ترشح تستوسترون به‌وسیله بیضه‌ها و هورمون FSH باعث تولید اسپرم به‌وسیله بیضه‌ها می‌شود.
مصرف ماریجوانا رابطه هورمونی مابین غده هیپوفیز و بیضه‌ها را به هم می‌زند، تولید تستوسترون مختل می‌شود و تولید اسپرم به مخاطره می‌افتد. مطلب مهم سرطان بیضه است. در مردانی که ماریجوانا مصرف می‌کنند، میزان سرطان بیضه دو برابر سایر مردان است. یکی از دلایل بالارفتن میزان بروز سرطان بیضه در جوامع مختلف، مصرف وسیع ماریجوانا است.
ماده تتراهیدروکانابینول تولید تستوسترون را کاهش می‌دهد و این اختلال در تولید تستوسترون مردان مصرف‌کننده ماریجوانا را مستعد ابتلا به سرطان بیضه می‌کند.
درمان اولیه سرطان بیضه درآوردن همان بیضه است که به‌دنبال آن اکثراً شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی انجام می‌گیرد که به قدرت تولید اسپرم در بیضه طرف مقابل را به‌شدت آسیب می‌زند و گاهی آن را به صفر می‌رساند و این مردان نابارور مطلق می‌شوند.
سخن آخر
*گیاه شاهدانه یا کانابیس ساتیوا قرن‌ها برای مصارف صنعتی و طبی کشت می‌شده است. ماریجوانا، حشیش و روغن حشیش همگی از گیاه کانابیس گرفته می‌شوند. نام‌های عامیانه فراورده‌های کانابیس شامل ماریجوانا (گراس، علف)، بنگ، دوا، حشیش، روغن حشیش (روغن علف و روغن عسل) می‌شوند.
ماریجوانا، جوانه و برگ گیاه خشک‌شده کانابیس است. حشیش صمغ متراکم‌شده وخشک‌شده گل‌های گیاه کانابیس است. روغن حشیش از جوشانیدن گل‌ها یا صمغ گیاه کانابیس در حلالی آلی به دست می‌آید. میزان ماده موثره تتراهیدروکانابینول یا تی‌اچ‌سی برحسب گونه‌های متفاوت گیاه کانابیس فرق می‌کند.
منبع: هفته‌نامه سلامت
